Wet bevorderen integriteit en functioneren decentraal bestuur

Reactie

Vraag1

Artikel IV bevat een wijziging van de Kieswet. Voorgesteld wordt om bij lijstuitputting in gemeenteraden met een omvang tot 19 zetels te komen tot een herverdeling van de betreffende zetel(s) over de overige in de raad vertegenwoordigde politieke partijen. Onder de huidige Kieswet is dit slechts mogelijk bij de kleinste gemeenteraden (tot 13 zetels). De toelichting op deze wijziging is summier en in mijn ogen gebrekkig. Voorbijgegaan wordt aan het feit dat aan lijstuitputting ook zeer wel andere redenen dan een ernstige bestuurlijke conflictsituatie ten grondslag kunnen liggen en vaak ook zullen liggen: er zijn simpelweg niet voldoende kandidaten op de lijst geplaatst in combinatie wellicht met een mogelijk verrassend goede verkiezingsuitslag. De regeling zoals die thans wordt voorgesteld heeft een algemene strekking en verdient dan ook mijne inziens een meer algemene toelichting. Die nadere toelichting zou mijn inziens kunnen en moeten zijn dat het functioneren van vertegenwoordigende lichamen gebaat is bij voltalligheid in combinatie met het al wel genoemde argument dat de gemeenteraad van een bepaalde omvang behoort te zijn (art. 8 Gemeentewet).
Voorts komt mij de onderbouwing van de beperking tot 19 raadszetels nogal gezocht over. Het is inderdaad zo dat in de Kieswet op het punt van de verdeling van restzetels een onderscheid wordt gemaakt tussen vertegenwoordigende organen van minder dan 19 zetels en 19 zetels of meer, maar om dat onderscheid dan maar eenvoudigweg toe te passen op een totaal andere casus, vermag ik niet goed in te zien. Ook grotere vertegenwoordigende organen zijn mijne inziens gebaat bij voltalligheid en mijn advies zou dan ook zijn maak hier een algemene regel van, toepasbaar in alle gevallen van lijstuitputting, ongeacht de grootte van de betreffende vertegenwoordigende organen.
Tot slot nog een opmerking naar aanleiding van de in de memorie van toelichting aangekondigde tweede tranche. Ik heb met instemming kennis genomen van het kennelijke voornemen om te komen tot een uitbreiding van de gronden om uit het kiesrecht te worden ontzet en tot een verbod op het mogen bekleden van een bestuurlijke functie. Ik wijs erop dat ook de Kiesraad hiertoe in het verleden heeft geadviseerd (vgl. zijn advies van 12 juni 2015, met onderliggende onderzoeksrapport).