Wetsvoorstel verduidelijking burgerschapsopdracht in het funderend onderwijs

Reactie

Vraag1

Het voorstel dat de overheid een actievere rol kan spelen bij de invulling van het burgerschapsonderwijs lijkt me een goede zaak. Ik vind het ook goed dat er om de mening van mensen wordt gevraagd.
Wel mis ik de persoonsvorming of de Subjectificatie als functie van het onderwijs naast de kwalificerende en socialiserende functies die wel in de memorie van toelichting genoemd worden. Ook mis ik het ecologisch perspectief.
Is de vorming van de persoon niet ook ontzettend belangrijk om je te kunnen verhouden tot anderen en je omgeving? Gaat het naast de toekomst op de arbeidsmarkt niet ook om de toekomst van hoe we met zijn allen kunnen blijven leven op deze planeet zonder haar uit te putten? De persoonsvorming en het ecologisch perspectief missen naar mijn mening in het stuk. Terwijl dat naar mijn mening onbetwistbaar hoort binnen het burgerschapsonderwijs.

Onderwijspedagoog Gert Biesta zegt het zo mooi:
De school is een oefenplaats waar geoefend kan worden. Waar kinderen leren wat hun behoeftes zijn maar ook leren dat die soms uitgesteld kunnen en moeten worden... kinderen moeten niet gevangen blijven in hun impulsen en verlangens maar daar een relatie mee ontwikkelen.
De vraag "wat ik wens, is dat ook wenselijk voor de ander? voor de aarde?" Die vraag te proberen te maken tot een vraag die een vraag van het kind zelf wordt.
Dit is een belangrijke insteek in het burgerschapsonderwijs. We kunnen zoveel kennis en vaardigheden en houdingen proberen bij te brengen, maar als er geen intrinsiek verlangen is om op die moeilijke democratische manier te willen zijn. Dan lijdt het tot niks.
Waar moet het onderwijs dus voor staan?
Proberen het verlangen te wekken om op een volwassen manier in de wereld te willen zijn.

Vraag2

In de memorie van toelichting lees ik vooral dat de wetgeving wordt aangepast van algemeen naar iets concreter.

Dat betekent, zoals ik het begrijp, dat de scholen moeten gaan kijken hoe zij beter gaan omschrijven en uitvoeren wat zij doen aan burgerschapsvorming. Dat is dus een taak of actiepunt voor het onderwijs.
In 2012 heeft de onderwijsraad advies gegeven over hoe nu verder te gaan met burgerschap in het onderwijs.
Daarin stellen zij: zet in op de steun aan scholen en leraren.
Er staat "tevens dient duidelijk gemaakt te worden dat scholen er niet alléén voor (mogen) staan. De school deelt haar burgerschapsopdracht met het gezin, de wijk, verenigingen, de overheid en andere socialiserende instanties. Ook voor de lerarenopleiding en lerarenopleiders is hierbij een taak weggelegd. Daarnaast kunnen scholen ondersteund worden bij het expliciteren van wat zij beogen en al doen. Hierbij is het wenselijk dat er een landelijk ondersteuningsaanbod beschikbaar is. Het ministerie van OCW kan succesvolle ontwikkelingen in het burgerschapsonderwijs beter belichten.
Hier lees ik niet alleen een actiepunt van de overheid om een wet te veranderen. Ik lees ook dat er meer nodig is!
Andere aanbevelingen in het rapport gaan over het stimuleren van kennis. Welke aanpak is geschikt voor het nastreven van burgerschapscompetenties? De minister moet hiervoor "een netwerk organisatie zoeken creëren waarin scholen, instellingen voor onderwijsondersteuning en onderzoeksinstellingen samenwerken, en deze te faciliteren bij het uitvoeren van de beoogde ontwikkel- en onderzoekagenda".
Zoals ik het lees gaat ongeveer alleen het derde aanbevelingspunt van de onderwijsraad over het expliciet maken van burgerschap in kerndoelen.
Naar mijn inzicht liggen er dus meer actiepunten voor de minister dan dat nu uit dit voorstel blijkt! De onderwijsraad heeft mooi advies gegeven! Ik kan het me niet voorstellen dat dit er door de minister nog niet bij gepakt is... maar ik zou willen zeggen: kijk daar nog eens naar en pak het breed op. Zorg als minister ook voor het faciliteren en het ondersteunen van scholen en leerkrachten en van het pedagogische vak als geheel.
En eh... er zijn ontzettend goeie HBO pedagogen die hierover enorm veel hebben geleerd op de opleiding en (als ik voor mijzelf spreek) die staan te springen om te helpen met het verdiepen en versterken van het burgerschapsonderwijs aan onze kinderen.

Succes met de verdere stappen,
Méla Krijger