Wetsvoorstel Erfgoedwet

Reactie

Naam	Landelijke Vereniging tot Behoud van het Historisch Bedrijfsvaartuig (Ir. (voorzitter LVBHB) R.S. van der Mark)
Plaats	Nijetrijne
Datum	14 juli 2014

Vraag1

Wat vindt u van de algemene uitgangspunten van de wet zoals in paragraaf 1.3 van de toelichting zijn geformuleerd?

(1-1) Over de algemene uitgangspunten van het wetsvoorstel staat onder meer in paragraaf 1.3 van de memorie van toelichting:

"Ten slotte worden de internationale verplichtingen die Nederland op het gebied van cultureel erfgoed is aangegaan, onverkort in het wetsvoorstel meegenomen."

maar uit de uitwerking verderop blijkt dat dat vooralsnog nog altijd vooral het onroerend erfgoed betreft. Maar de verbreding van de definitie, die bij deze verplichting hoort, lijkt voor het roerend (rijdend, rollend, vliegend, varend) erfgoed bij de uitwerking van het voorstel niet te worden overgenomen. Ook is het wetsvoorstel budgetneutraal en dus komt er - ondanks de verbreding van de definitie - geen extra geld bij.

(1-2) De algemene uitgangspunten van het wetsvoorstel zeggen ook in paragraaf 1.3:

"In de tweede plaats worden, waar mogelijk, ook particuliere organisaties ingezet bij het behoud van het cultureel erfgoed."

Maar er zijn alleen al in het Bestand Historische Schepen van de Landelijke Vereniging tot Behoud van het Historisch Bedrijfsvaartuig (LVBHB) meer dan 1500 historische schepen van particuliere eigenaren - geen organisaties - beschreven. Ook particulieren zorgen voor het behoud van het cultureel erfgoed. Bijna 3000 schepen zijn opgenomen in het Nationaal Register Varende Monumenten van de Federatie Oud Nederlandse Vaartuigen. Veruit de meeste zijn particulier eigendom.

Vraag2

Wat vindt u van de bepaling dat overheden deskundigenadvies moeten inwinnen alvorens over te gaan tot het vervreemden van een cultuurgoed of (deel)collectie van hoge kwaliteit?

(2-1) Het is volstrekt onduidelijk of die inspecteur enige kennis heeft van schepen in de zee- en binnenvaart. Trouwens, nergens op de site van de Erfgoedinspectie is aangegeven dat de inspectie iets te maken heeft met het varend, rijdend, rollend, vliegend of zelfs het immaterieel erfgoed. Hoe dat zich verhoudt tot de taak die de Erfgoedwet stelt, is niet duidelijk. Pas als een schip of vliegtuig als wrak wordt opgegraven heeft de inspectie tot op heden een rol.

(2-2) In dezelfde paragraaf staat:

"Om particulieren, waaronder ook professionele beheerders zoals musea, beter in positie te brengen om bij te dragen aan het behoud van belangwekkende cultuurgoederen voor Nederland, worden bij dreiging van verlies van een beschermd cultuurgoed voor Nederland, de bedenkingen van de Minister van OCW gepubliceerd."

Het voorgaande punt wringt te meer, als het om mobiel erfgoed van een particulier gaat. Als een particulier zijn schip wil verkopen zou, volgens de voorgestelde tekst, de inspecteur het eerst moeten beoordelen of het inmiddels geen "beschermd cultuurgoed" is geworden. Maar die inspecteur heeft er - voor zover dat nu op voorhand is na te gaan - geen cultuurhistorische kennis van. Dat maakt zijn rol op z'n minst twijfelachtig en zal op die manier kunnen zorgen voor juridische procedures (conflictopwekkende regelgeving).

Een deskundigenadvies kan alleen worden gegeven door specifiek ter zake deskundigen, die als College van Deskundigen o.i.d. kan worden ingericht. Personen die van scheepswrakken iets afweten, weten niet per definitie ook alles van varend erfgoed. Per geval moet er gekeken worden, wie er ter zake deskundig zijn. Er wordt een grondslag voor een regeling gemist waarin de beoordeling is vastgelegd en die de garantie geeft dat het oordeel van de deskundige vatbaar is voor bezwaar en beroep.

Vraag3

Hoe beoordeelt u de verandering waarmee de zorg voor de rijkscollectie en de financiering van de kosten voor het beheer van de rijkscollectie op structurele wijze wettelijk worden vastgelegd?

Deze vraag laat ik aan de ter zake deskundigen.

Vraag4

Wat vindt u van het voorstel om de minister van OCW te verplichten om cultuurgoederen en (deel)collecties van hoge kwaliteit voor de rijkscollectie te aanvaarden als de eigenaar deze kosteloos wenst over te dragen aan de Staat?

(4-01) Dat hangt helemaal van de voorwaarden af en de mogelijkheden om tegen de beoordeling als "hoogwaardig" in bezwaar en zo nodig beroep te kunnen gaan. Het is onrechtvaardig als een “deskundige” een schip, dat al vele decennia eruit ziet, zoals het eruit ziet, het die kwalificatie onthoudt omdat vergelijkbare schepen er volgens die deskundige anders uitzien of uitzagen. Ieder schip is uniek en heeft een eigen verhaal. Juist de diversiteit maakt het bijzonder.

(4-02) Het kan niet de bedoeling van de wet zijn om van een verwaarloosd schip af te komen en de eigenaar het vervoer naar de sloop te duur vindt, het dan maar kosteloos aan de staat over te dragen.

Vraag5

De Erfgoedwet beoogt andere partijen dan de Staat, zoals bijvoorbeeld musea, beter in staat te stellen om zich te melden als mogelijke koper van een beschermd cultuurgoed dat naar het buitenland dreigt te verdwijnen. In welke mate denkt u dat dit ertoe bijdraagt dat beschermd cultuurgoed voor Nederland wordt behouden?

(5-01) Er is nauwelijks mobiel erfgoed in publiek bezit, behoudens een paar schepen van het Maritiem Museum in Rotterdam en wellicht een aantal treinen en vliegtuigen. Zou er een erkend register zijn waarin het mobiel erfgoed afdoende is beschreven, dan wordt het aantal cultuurgoederen waarschijnlijk veel groter. Van de verkoop van particulier cultureel erfgoed naar het buitenland kan niemand wat vinden, als niet ten minste de mogelijkheid van bescherming van mobiel erfgoed in de wet is opgenomen.

(5-02) Dan nog is het behoud belangrijker dan de plaats van dat behoud. Als een schip ligt weg te roesten door gebrek aan veel te duur onderhoud (zoals het vervangen van een stoomketel), dan is het beter het schip aan een buitenlands museum of zelfs particulier te verkopen, mits die wel de restauratie betaalt. Anderzijds is het zonde om een schip dat volledig is opgeknapt met geïnvesteerd subsidiegeld door te verkopen naar het buitenland. Unieke Nederlandse schepen zouden voor Nederland behouden moeten blijven.

In Wikimedia Commons - de centrale fotodatabase van alle Wikipedia's ter wereld - zijn veel foto's van historische Nederlandse schepen te vinden die tegenwoordig als buitenlands bezit zijn opgenomen.

Vraag6

In welke mate denkt u dat het invoeren van een stelsel voor wettelijk geregelde certificering in de archeologie leidt tot de verbetering van de kwaliteit van archeologisch onderzoek?

Deze vraag laat ik aan de ter zake deskundigen

Vraag7

Wat vindt u van de wijze waarop handhaving en toezicht op beheerders van museale cultuurgoederen wordt georganiseerd en geharmoniseerd?

Deze vraag laat ik aan de ter zake deskundigen

Vraag8

Wilt u nog op andere onderdelen van dit wetsvoorstel reageren?

De reactie van de LVBHB vindt u in de bijlage

Bijlage