Wet gegevensvergaring openbare orde

Reactie

Vraag1

De voorgestelde wet is een forse en onnodige inbreuk op de privacy van alle inwoners – juist die grondrechtelijke bescherming die in artikel 10 van de Grondwet, artikel 8 EVRM en artikel 8 van het EU-Handvest is gegarandeerd. De huidige Politiewet 2012 staat de politie al toe openbare bronnen te bekijken; het kabinet legt niet overtuigend uit waarom dát instrumentarium niet zou volstaan voor het voorkomen van ordeverstoringen. Zonder een sterke noodzaak en evenredigheid kan dit voorstel de proportionaliteitstoets nooit doorstaan.

“Publiek toegankelijke bronnen” betekent in de praktijk het continu afspeuren en opslaan van berichten op sociale media, fora en blogs. Het wetsvoorstel erkent zelf dat daarbij vaak gevoelige gegevens over “gedrag, gevoelens, meningen, voorkeuren en sociale contacten” worden binnengehaald, waardoor er letterlijk “een meer dan beperkte inbreuk op de persoonlijke levenssfeer” ontstaat.

Artikel 3 en 4 maken expliciet mogelijk dat de politie geautomatiseerd persoonsgegevens kopieert en iemand online “volgt”. Hiermee wordt grootschalige data-mining feitelijk gelegitimeerd, met alle risico’s op profiling, bias en fout-positieven (denk aan algoritmen die ironie of sarcasme niet herkennen).

Door artikel 11 worden sleutel bepalingen van de Wet politiegegevens, waaronder de artikelen 18-21 over bewaartermijnen, gegevens kwaliteit en inzage, buiten werking gesteld. Zo ontgaat de burger elk zicht op wat er precies met zijn data gebeurt, hoe lang ze worden bewaard en of hij/zij die ooit kan laten schrappen.

Mensen weten straks dat hun posts, likes en zelfs online aanwezigheid kunnen worden gemonitord zodra zij zich met een (aankomende) demonstratie bemoeien. De kans is groot dat burgers daarom afzien van het uitoefenen van hun recht op protest of online debat.

Het wetsvoorstel is ook nog ingediend door een zeer onpopulair demissionair kabinet (afgaande op de huidige peilingen) en ligt midden in de zomer ter consultatie. Dat beperkt maatschappelijke en parlementaire controle op fundamentele grondrechten, en doet af aan de democratische legitimiteit.

Deze wet opent de deur naar permanente, grootschalige online surveillance door de lokale overheid, op basis van vage dreigings­scenario’s en met uitgeholde waarborgen. Ze is daarom disproportioneel, ineffectief en een ernstige bedreiging voor de privacy en vrijheden van burgers. Het voorstel hoort in deze vorm te worden ingetrokken.