Wet internationalisering in balans

Reactie

Vraag1

Al met al beoordeel ik de wetswijzigingen als noodzakelijk, proportioneel en in het belang van de maatschappij. Een flink deel van de reacties, van universiteiten, regionaal bedrijfsleven en in deze consultatie, is negatief als het gaat om het aantrekken en behouden van internationaal wetenschappelijk personeel en studenten en de mogelijke gevolgen voor de kenniseconomie. Ook het verwijt van xenofobie wordt van stal gehaald. Dit doet m.i. geen recht aan de intentie van de minister ten aanzien van internationalisering, toegankelijkheid en taalvaardigheid. Ook biedt hij (door de universiteiten gewenste) instrumenten voor regulering van de (internationale) instroom en mogelijkheden voor zelfregie, al dan niet in afstemming met andere instellingen.
Ik noem hier een aantal ontwikkelingen/aspecten die deze wet als “reset-knop voor de internationalisering en verengelsing” rechtvaardigen (in het toelichtend document gedetailleerder beargumenteerd):
1. Taalvaardigheid is momenteel bij veel studies problematisch, maar taalvaardigheid op academisch niveau is essentieel voor het goed functioneren in vakgebied en maatschappij, ook voor exacte en technische vakgebieden. Het Nederlands is voor Nederlandse studenten de beste garantie dat zij dit niveau bereiken.
2. Internationalisering als middel om tekorten op de arbeidsmarkt (bijvoorbeeld) de techniek of de zorg aan te vullen is alleen een argument als we er in slagen een hoger percentage afgestudeerden aan ons te binden: daarvoor is het inwijden in Nederlandse taal en cultuur belangrijk.
3. Ook al blijven er een aantal bacheloropleidingen of trajecten daarbinnen Engelstalig, dan nog pats het in de redeneertrant van deze wet dat de voertaal op de universiteit als geheel het Nederlands is.

Vraag2

In algemene zin lijken de voorgestelde wetsteksten goed uitvoerbaar.
Gezien de snelheid waarmee in het recente verleden opleidingen zijn overgegaan op het Engels, moet ook een besluit om weer terug te gaan naar een Nederlandstalige opleiding (of bijvoorbeeld naar een Engelstalig en Nederlandstalig traject) goed mogelijk zijn in de beoogde overgangsperiode. Waar in het recente verleden veel niet-Nederlands sprekende docenten zijn aangenomen, kan een wat langere transitieperiode nodig zijn (en aangevraagd kunnen worden).
Ten aanzien van het door de instelling op te stellen taalbeleid is een niet-Nederlandse voertaal ongewenst in het licht van deze wet. Tweetaligheid is mogelijk wel een optie, maar het Nederlands zou in ieder geval als voertaal moeten gelden – en zou daarmee ook de voertaal van de medezeggenschap moeten zijn.
De volgende toevoeging aan artikel 7.2a ligt in de rede (voorstel):
Artikel 7.2a lid 4: De voertaal van de instelling is Nederlands.
(Groepen van) opleidingen die uitgezonderd worden van de taaltoets (Artikel 7.2 lid 4 en toelichting 4.2.1.2):
- Op voorhand university colleges vrijstellen van de toets anderstalig onderwijs is onredelijk, immers: kleinschalig en intensief onderwijs is op zichzelf geen overtuigende argumentatie om te voldoen aan de doelmatigheidscriteria voor anderstalig onderwijs, zoals geformuleerd in artikel 7.2.3b.
- Het feit dat een opleiding van een specifieke instelling de instemming verwerft voor anderstalig onderwijs (en dus voldoet aan de doelmatigheidsaspecten), hoeft nog niet te betekenen dat dezelfde opleidingen van andere instellingen hier “automatisch” aan voldoen (zoals de toelichting stelt). Zo kunnen de toegankelijkheid in den brede of regionale factoren tot een andere afweging leiden. In dat geval is een generieke instemming van de minister voor de groep van dezelfde opleidingen niet op zijn plaats, en ligt een voorstel van de gezamenlijke opleidingen wellicht meer voor de hand.

Bijlage