Wet internationalisering in balans

Reactie

Vraag1

Het Nederlands hoger onderwijs is onwijs succesvol. Het is een exportproduct met een zeer hoge kwaliteit/prijs verhouding. Elders een Engelstalige opleiding volgen van hetzelfde niveau (VK, VS) is minstens tien keer zo duur. Het trekt ook nog hoogopgeleid personeel aan dat bijdraagt aan het oplossen van het arbeidsmarkt- en vergrijzingsprobleem (25% blijft!). Als bedrijf zou je zeggen we hebben een goud product in handen, zouden we dit product kunnen benutten om nog meer problemen op te lossen?

In plaats daarvan brengt het wetsvoorstel merkwaardige ‘oplossingen’ op gebieden waar geen problemen zijn. Bijvoorbeeld, het ministerie de beoordeling laten doen of een opleiding in het Engels mag plaatsvinden is bemoeizuchtig en onnodig duur. Universiteiten kunnen dit erg goed bepalen, en hebben een prikkel om opleidingen op te zetten in de taal waarin er vraag naar is (door studenten en bedrijfsleven).

Welk probleem wordt er opgelost? Internationalisering is namelijk geen probleem van het hoger onderwijs. Wetenschap is een internationale aangelegenheid en wordt grotendeels in het Engels beoefend. Studenten en docenten ervaren de internationalisering grotendeels als een verrijking van het onderwijs. Het beeld dat lessen in steenkolenengels worden gegeven is achterhaald. De suggestie dat een relatief kleine groep aan hoogopgeleide internationale studenten de woningmarkt onder druk zet of de maatschappij anderszins tot last is, is twijfelachtig. Een kwart blijft als hooggeschoold personeel in Nederland. Daar komt bij, de gemiddelde internationale student levert de staatskas meer op dan dat het kost (CPB, 2019). Is de wet een dure ‘oplossing’ op een niet-bestaand probleem?

Het beeld dat de internationale student een “losing proposition” is voor Nederland is niet op onderzoek berust en als het dat zou zijn komt dat door externe factoren (e.g. huizencrisis, basisbeurs). Als het een geldkwestie is, waarom al deze moeite doen in plaats van het probleem bij de oorzaak aan te pakken? Verhoog het collegegeld en voer een “studietoeslag” in voor de Nederlandse leerling die een diploma op het voortgezet onderwijs haalt om dit te compenseren (geen prijsdifferentiatie, dus Europees toegestaan) zoals recent voorgesteld door Vinzenz Ziesemer (ESB, 30 juni 2023).

We hebben een top-product. Elk bedrijf zou ‘winst’ willen maken uit dit product (denk aan stay-rate verhogen, collegegeld verhogen, local-impact onderzoek stimuleren), waarom Nederland niet?

Vraag2

Behalve dat dit onnodig veel kosten met zich mee gaat brengen op de korte termijn (invoering, uitvoering, 'politicking' van universiteiten), gaat het op langere termijn een uitvlucht betekenen van kennis en talent. Universiteiten kunnen hun topposities op gebied van onderzoek en onderwijs verliezen en Nederland haar internationale status als kenniseconomie. De samenwerking tussen universiteiten en bedrijven gaat eronder lijden en het vestigingsklimaat voor multinationals die rekenen op hoogopgeleid (nieuw-)Nederlands talent zal sterk afnemen. Bedrijven gaan uitwijken naar andere landen waar het onderwijs ons (goede) voorbeeld begint te volgen en Engelstalige opleidingen aanbiedt.

Een dergelijk controversiele wet (ook al heeft het, net als de opkoopregeling voor boeren, maar direct effect op een kleine groep in de samenleving) dient niet in een decommissionaire periode ingevoerd te worden.