Help ons wetten en regels te verbeteren die mensen ernstig in de knel brengen

Reactie

Naam	Advokatenkollektief Oost (mr H.L.M. Lichteveld)
Plaats	Amsterdam
Datum	23 februari 2022

Vraag1

Welk voorbeeld wilt u doorgeven?

Rechtszoekenden met een minimuminkomen moeten een eigen bijdrage van € 315 betalen voor rechtsbijstand door een advocaat in zaken betreffende het personen- en familierecht of € 156 in geval van rechtsbijstand op andere terreinen. Zij komen vrijwel altijd in aanmerking voor bijzondere bijstand door de gemeente voor deze kosten. Het aanvragen hiervan is vaak te ingewikkeld en bureaucratisch voor de rechtzoekende (via Digid, veel gegevens uploaden, korte aanvraagtermijn van 14 dagen vanaf datum toevoeging bij veel gemeenten). Zij moeten hiervoor hulp zoeken bij sociaal raadslieden, waar wachttijden zijn zodat dit vaak mis gaat. Als dit misgaat moeten zij deze kosten zelf betalen en/of draagt de sociaal advocaat het incassorisico.

Vraag2

Heeft u hierover eerder contact gehad en zo ja met welke organisatie?

Dit probleem is door de sociale advocatuur eerder aangekaart bij het Ministerie van Justitie en Veiligheid en bij de gemeente Amsterdam, maar zonder resultaat.

Vraag3

Weet u over welke wet of regel uw voorbeeld gaat?

Het betreft artikel 2, lid 1 sub a, lid 2, sub a en artikel 2a lid 2 sub a en lid 3 sub a van het Besluit Eigen Bijdrage Rechtsbijstand (hoogte eigen bijdragen voor de laagste inkomenscategorie) in combinatie met artikel 35 Participatiewet (bijzondere bijstand). Bijzondere bijstand kan onder voorwaarden worden verleend voor kosten van rechtsbijstand.

Vraag4

Weet u over welk artikel van de wet of regel uw voorbeeld gaat?

zie vraag 3

Vraag5

Waarom geeft u dit voorbeeld door? Wat is het probleem dat u ziet?

''Vroeger'' waren de eigen bijdragen voor de laagste inkomenscategorieën € 25 resp. € 50. Op een gegeven moment zijn deze eigen bijdragen fors verhoogd en is bedacht dat deze rechtszoekenden hiervoor bijzondere bijstand kunnen aanvragen. Dit heeft geleid tot hoge bureaucratisering: de rechtzoekende moet binnen veertien dagen een ingewikkelde aanvraag doen bij de gemeente, moet hiervoor meestal hulp vragen bij sociaal raadslieden, maatschappelijk werk of advocaat. Een medewerker van de gemeente moet de aanvraag beoordelen en verstrekt de bijzondere bijstand. Gevolg is veel werk voor veel mensen met als resultaat dat de kosten, als het goed gaat, uiteindelijk door de overheid worden vergoed (met soms een drempelbedrag van € 50 dat de rechtzoekende zelf moet betalen). Als het fout gaat, bijvoorbeeld als de rechtzoekende niet op tijd de aanvraag indient doordat het hem niet lukt of hij niet tijdig hulp kan krijgen of als hjij niet tijdig de volledige gegevens aanlevert wordt de aanvraag afgewezen en moet hij de onevenredig hoge eigen bijdrage zelf betalen dan wel heeft de sociaal advocaat het incassorisico.

Vraag6

Voor wie zorgt uw voorbeeld voor problemen?

Voor veel rechtzoekenden met een minimuminkomen die rechtsbijstand van een advocaat nodig hebben. Met name de minder zelfredzame cliënten, cliënten die nog maar kort in Nederland zijn of de Nederlandse taal nog niet beheersen lukt het vaak niet om tijdig of volgens de gemeentelijke regels bijzondere bijstand aan te vragen voor de door de Raad voor Rechtsbijstand opgelegde eigen bijdrage. Hulp is - zeker tijdens de coronacrisis met thuiswerkende hulpverleners - nauwelijks beschikbaar voor hen.

Vraag7

Hoe denkt u dat we dit probleem kunnen verbeteren? Als u concrete suggesties hebt voor het verbeteren van de wet of regel dan kunt u dat hier ook doorgeven.

De oplossing is volgens mij om voor de laagste inkomenscategorie rechtzoekenden de eigen bijdrage zodanig te verlagen dat het aanvragen van bijzondere bijstand niet meer nodig is. Dit bespaart rechtzoekenden veel stress maar zorgt er ook voor dat hulpverleners en gemeenteambtenaren hieraan geen tijd meer hoeven besteden. Per saldo levert dit waarschijnlijk een besparing op voor de overheid en wordt zo onnodige bureaucratisering vermeden.