Voorstel Nieuwe aanpak productverbetering

Reactie

Naam Rijksuniversiteit Groningen (Hoogleraar Marketing & Consumentenwelzijn K. Van Ittersum)
Plaats Groningen
Datum 30 maart 2020

Vraag1

Wat vindt u van de voorgestelde aanpak, zoals te lezen in het voorstel van het ministerie en onderliggende conceptrapport van het RIVM (‘Op weg naar criteria voor productverbetering’)? Is deze aanpak haalbaar en voldoende ambitieus?

Graag vragen we u bij elke vraag te reageren vanuit het belang van uw eigen bedrijf of organisatie en uw reactie zo concreet mogelijk toe te lichten op de onderdelen van de aanpak. En steeds zo expliciet mogelijk aan te geven om welke voedingsmiddelengroep (of subgroep) en voedingsstof(fen) het gaat.
Ik vind het goed te lezen dat er op deze manier concreet een aanpak is uitgewerkt met doel bedrijven te stimuleren producten te verbeteren. Ik denk dat de aanpak haalbaar en ambitieus is.

Vraag2

Criteria:
- Wat vindt u van de gestandaardiseerde methodiek voor de indeling van voedingsmiddelengroepen en de grenswaarden?
- En zijn er aspecten die u niet terugziet in de indeling van de voedingsmiddelengroepen en grenswaarden?
Dit is niet mijn vakgebied. Ik laat dit dus over aan anderen.

Vraag3

Prikkels:
De overheid zal de in haar voorstel vier genoemde prikkels (waaronder naming) verder uitwerken.
- Wat vindt u daarvan?
- Welke andere prikkels zouden volgens u eveneens effectief kunnen zijn?
- En welke randvoorwaarden zijn er eventueel nodig?


Korte reactie per prikkel:
1. Naming (reductiestappen en koplopers benoemen, per voedingsmiddelengroep de gehalten benoemen van de 10 meest verkochte producten);
De aanname is dat de 10 meest gekocht producten ook de relatief meest gezonde betreffen. Dat is maar zeer de vraag. De productverbeteringen kunnen zelfs een negatief effect op de verkopen. Dit zal mede afhangen van de product categorie. Misschien om naming middels jaarlijkse award onder de aandacht te brengen.

2. Nutri-Score als voedselkeuzelogo
Ik ben zelf groot voorstander van dit logo. Ik wil hier wel ook bij aan tekenen dat de resultaten per product categorie kunnen verschillen.

3. Convenanten met betrekking tot grenswaarden
Lijkt mij prima. Ik ben wel benieuwd of hier veel animo voor zal zijn.

4. Onderzoek, innovatie, kennisverspreiding, expertadvies
Ik zou hier ook centraal harder op inzetten. Het is op dit moment mn gericht op het stellen van kaders. Waarom ook niet concreet inzetten op kennisplatform om kennis en ervaringen te delen en bijvoorbeeld adviezen in te winnen. Voor de hele grote bedrijven is wellicht minder behoefte aan (ook uit zorg om concurrenten). Echter, voor kleine- en middelgrote bedrijven kan het zeer wenselijk zijn. Ik ben geen voedingsdeskundige, maar wat als een bedrijf ontdekt dat je de hoeveelheid suiker of zout verder kunt verlagen door een ander voedingsstof of ingredient toe te voegen die de sensorisch beleving van consumente op peil houdt? Het zou fantastisch zijn als dit soort kennis en ervaringen gedeeld kan worden.

Gerelateerd hieraan raad ik ook aan om de kritische rol van de consument duidelijker te onderkennen. Hier is sensorisch onderzoek van groot belang. Hoe kan er snel en op valide en betrouwbare wijze onderzocht worden of een product verbetering niet zodanig de productperceptie beïnvloedt dat de verkopen van het product geschaad worden? Voor grote bedrijven is dit wellicht geen groot probleem. Echter, voor kleine en middelgrote bedrijven kan dit een enorme bottle neck worden. En als hier geen oplossingen voor komen gaat dit het proces van productverbetering schaden. Het zal moeilijk te rechtvaardigen zijn dat bedrijven hun producten zodanig moeten verbeteren dat het voortbestaan van het bedrijf in gevaar komt. Ik denk dat het goed zou zijn om hier meer aandacht voor te hebben (ik kom hier bij vraag 4 ook op terug).

Vraag4

Doelen:
- Wat vindt u van de gestelde doelen?
- Zijn de genoemde doelen haalbaar?
- Zijn de doelen voldoende ambitieus?
Product-technisch kan er heel veel. Vanuit dat oogpunt zou je kunnen concluderen dat de doelen technisch haalbaar zijn. Echter, waar mijns inziens aan voorbij gegaan wordt is de consumentenperceptie. Er zijn veel voorbeelden die laten zien dat het technisch haalbaar is om een bepaalde hoeveelheid suiker of zout uit producten te halen. Echter, vervolgens zakten te verkopen in elkaar. Is het OK om universele en ambitieuze doelen te stellen die uiteindelijk het voortbestaan van bedrijven in gevaar brengt omdat consumenten het product niet langer lekker vinden? Er wordt wel gesteld dat bedrijven de verbeteringen in kleine stapjes mogen te realiseren, zodat consumenten kunnen wennen. Dat is denk ik een verstandige zet. Een belangrijk aspect hierbij is Weber's Law (http://apps.usd.edu/coglab/WebersLaw.html). Bedrijven moeten productverbeteringen doorvoeren die net steeds onder de "just noticable difference" blijven. Meer kennis op dit terrein mbt productverbeteringen is wenselijk. Daarnaast zal meer onderzoek gedaan en gedeeld moeten worden over de hoeveel tijd die het consumenten kost om te wennen aan productverbetering voordat de volgende verbetering doorgevoerd wordt. Het is wel belangrijk te realiseren dat de voorgestelde Aanpak Productverbetering impliciet lijkt aan te nemen dat consumenten aan alle verbeteringen wennen…zelfs aan een vermindering in suiker van zeg 90%, zolang dat maar in kleine stapjes gebeurt. Ik denk niet dat dit een legitieme aanname is.

Ik ben voorstander van concurrentie. Als het aanbod binnen een productcategorie compleet is (inclusief gezonde alternatieven), dan zullen consumenten stemmen met hun portemonnee. Als de gezonde alternatieven in ieder geval net zo lekker zijn als hun ongezonde concurrenten, dan is er geen reden voor consumenten om het ongezonde alternatief te kopen. Het gezonde alternatief wint marktaandeel en het kan zijn dat de ongezonde concurrent failliet gaat. Dat is marktwerking. Maar dat vind ik dus wel fundamenteel anders dan een overheid die bedrijven dwingt hun producten te verbeteren, ongeacht of het technisch haalbaar is een product gezonder te maken zonder dat consumenten afhaken (met het risico dat de verkopen in elkaar zakken en bedrijven failliet gaan). Ik zou daarom voorstander zijn om per productcategorie na te denken over wat er realistisch gezien wel en niet haalbaar is (vanuit consumenten beredeneert).