Kaderwet rijksinspecties

Reactie

Naam	Anoniem
Plaats	Amsterdam
Datum	5 februari 2025

Vraag1

Wilt u reageren op de concept Kaderwet rijksinspecties? Dan kunt u hier uw reactie geven. U kunt dit doen door een bericht achter te laten of door een document te uploaden.

Het is heel goed dat dit wetsvoorstel er ligt. Complimenten voor de ambtenaren!

Onafhankelijk toezicht bij de overheid is belangrijk om verschillende redenen:
- Garanderen van transparantie en verantwoording: Onafhankelijk toezicht zorgt ervoor dat overheidsorganen hun taken en verantwoordelijkheden op een eerlijke en transparante manier uitvoeren. Het houdt de overheid in balans door ervoor te zorgen dat zij verantwoording aflegt over haar handelen aan de burgers, en niet alleen aan politieke machten die haar aansteken.
- Voorkomen van machtsmisbruik: Zonder onafhankelijk toezicht kunnen overheidsinstanties hun macht misbruiken. Onafhankelijke toezichthouders kunnen ingrijpen als er sprake is van corruptie, belangenverstrengeling of ander onjuist gedrag, en zorgen ervoor dat de overheid zich aan de wet houdt.
- Bescherming van de democratie: Onafhankelijk toezicht zorgt ervoor dat de overheid niet te veel invloed krijgt op de controlemechanismen die haar eigen gedrag controleren. Het helpt te waarborgen dat het politieke systeem niet verstoord wordt door oneerlijke invloeden of machtspolitiek.
- Objectiviteit en geloofwaardigheid: Een onafhankelijke toezichthouder is minder vatbaar voor politieke druk en persoonlijke belangen. Dit maakt de controle en rapportages meer objectief en betrouwbaar, wat het vertrouwen van de burgers in de overheid vergroot.
- Juridische bescherming: Onafhankelijke toezichthouders kunnen ook een belangrijke rol spelen in het bewaken van de rechten van individuen, bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat de overheid zich houdt aan mensenrechten en grondwetten. Het kan dienen als een beschermingsmechanisme voor de bevolking tegen eventuele overheidsmaatregelen die de rechten van burgers schenden.

Kortom, onafhankelijk toezicht is cruciaal voor het behoud van de rechtsstaat, het waarborgen van een eerlijke overheid, en het voorkomen van corruptie en machtsmisbruik. Het bevordert het vertrouwen van de burger in de overheidsinstellingen.

Vraag2

Toezicht door rijksinspecties op onderdelen binnen het eigen ministerie:
Bij het toezicht dat een rijksinspectie op onderdelen binnen het eigen ministerie houdt, is de minister als hoofd van het ministerie (politiek) verantwoordelijk voor het handelen van de rijksinspectie en de ondertoezichtstaande onderdelen van het ministerie. Vindt u dat in het wetsvoorstel onderscheid moet worden gemaakt tussen deze vorm van toezicht en het toezicht dat rijksinspecties buiten het eigen ministerie houden, op onder meer burgers en bedrijven?

Toelichting:
Sommige rijksinspecties (bijvoorbeeld Inspectie Justitie en Veiligheid, Inspectie Belastingen, Toeslagen en Douane en Inspectie Veiligheid Defensie) houden (ook) toezicht op dienstonderdelen binnen het ministerie waarvan zijzelf ook deel uitmaken. In het wetsvoorstel is geen onderscheid gemaakt tussen toezicht op onderdelen binnen het eigen ministerie en toezicht op burgers en bedrijven, wat buiten het eigen ministerie plaatsvindt.
In geval van toezicht binnen het eigen ministerie is een minister verantwoordelijk voor zowel de inspectie als de dienstonderdelen waar deze inspectie toezicht op houdt. Het gaat hier om een interne verhouding. In een situatie waarin een rijksinspectie en een onderdeel van het ministerie het niet met elkaar eens zijn, kan een minister volgens het wetsvoorstel slechts beperkt ingrijpen bij de rijksinspectie, hoewel de minister verantwoordelijk blijft voor het handelen van zowel de rijksinspectie als het dienstonderdeel. Dit kan ertoe leiden dat de rijksinspectie een sterkere positie inneemt dan andere dienstonderdelen binnen het eigen ministerie en tegenover de minister zelf. De minister heeft als hoofd van het ministerie ook zonder het wetsvoorstel mogelijkheden om medewerking af te dwingen van een onderdeel van het eigen ministerie aan het toezicht door de rijksinspectie. Daar staat tegenover dat voor burgers en bedrijven geen principieel verschil bestaat of zij met (een onderdeel van) een ministerie te maken hebben of met een andere instantie zoals een ziekenhuis of onderwijsinstelling. Voor beide geldt dat het toezicht onafhankelijk verricht moet kunnen worden en dat burgers daar op moeten kunnen vertrouwen.

Zie mijn reactie op vraag 1. Toezicht op onderdelen binnen ministeries moet natuurlijk ook onafhankelijk van de eigen ministeries georganiseerd worden.