Denk opnieuw mee met de Staatscommissie rechtsstaat
Reactie
| Naam | Anoniem |
|---|---|
| Plaats | Middelburg |
| Datum | 16 april 2024 |
Vraag1
Hoe kan beleid en wetgeving minder ingewikkeld worden?Voor veel burgers is de overheid onbegrijpelijk geworden. Er zijn veel verschillende overheidsorganisaties en daarnaast zijn ook aan private organisaties bepaalde publieke taken uitbesteed of opgedragen. Dat leidt tot ingewikkelde, verkokerde wetgeving en beleid en vervolgens weer tot versplinterde dienstverlening (met eigen al dan niet digitale loketten). Als beleid en wetgeving zo ingewikkeld is dat burgers door de bomen het bos niet meer zien, is dat een rechtsstatelijk probleem. Burgers weten de overheid dan niet goed te vinden en worden daardoor niet voldoende beschermd door en tegen de overheid. Deze ingewikkeldheid geldt in het bijzonder op het gebied van sociale zekerheid, fiscaliteit en het sociaal domein. De roep om het fiscale stelsel te vereenvoudigen, de toeslagen af te schaffen of de wetgeving in het sociaal domein te herzien is logisch, maar te gemakkelijk. Daarover zijn ook al verschillende rapporten verschenen en er lopen allerlei initiatieven waar met goede wil aan wordt gewerkt door betrokkenen, maar die hebben nog niet tot de gewenste vereenvoudiging geleid. Welke maatregelen zijn volgens u nodig om beleid en wetgeving structureel minder ingewikkeld te maken?
Taal is een issue. Juristentaal en dus ook juridische stukken zijn ingewikkeld en vol met voorwaarden en bijzinnen. Heldere taal kan begrip verbeteren.
Aandacht en uitleg. Kan intensief zijn, maar beschikbare ondersteuning om zaken uit te leggen, daar tijd voor nemen helpt wel zo leren wij bij Samen Recht Vinden.
Vraag2
Welke wetgeving moet als eerste worden vereenvoudigd?Bij de vorige vraag is toegelicht dat het stelsel van beleid en wetgeving de afgelopen jaren heel ingewikkeld is geworden. Dit geldt in het bijzonder voor wetgeving op het gebied van sociale zekerheid (bijvoorbeeld het aanvragen en gebruik maken van toeslagen en uitkeringen), fiscaliteit (ingewikkelde belastingregels en daarbij horende uitzonderingen) en het sociaal domein (het gebruik maken van sociale voorzieningen bijvoorbeeld op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning). Het is nodig om wetgeving te vereenvoudigen. Aan welke wetgeving moet hierbij prioriteit worden gegeven?
WMO en herindicatiebeleid: er zijn aanvragen van mensen die in een neerwaartse levenscyclus zitten (ernstig chronisch zieken, mensen met dementie enz). Hun hulpvraag zal in het beste geval gelijk blijven. Die mensen lastig vallen met herindicatie kost niet alleen kostbare tijd binnen het systeem, het geeft ook blijk van onbegrip. Een aardig kaartje sturen is goedkoper en genereert meer positiviteit en vertrouwen.
Vraag3
Hoe kan bij maatwerk willekeur worden voorkomen?Aan een belangrijk deel van de ambtenaren die veel contact met burgers hebben, worden twee botsende eisen gesteld. Aan de ene kant is de eis dat het niet uitmaakt welke ambtenaar een burger treft. Elke ambtenaar moet een burger gelijk behandelen. Aan de andere kant is het belangrijk dat een ambtenaar rekening houdt met de specifieke situatie van de burger. Dit noemen we maatwerk. Als een ambtenaar maatwerk levert, kan het ertoe leiden dat hij de ene burger anders behandelt dan een ander. Dus niet gelijk. Kortom, maatwerk en gelijk behandelen, levert voor de ambtenaar spanning op. Hoe moeten ambtenaren met deze spanning omgaan? Wat mag een burger daarin van een ambtenaar verwachten en wat niet?
Maatwerk met argumenten kan altijd nog tot verschillende beoordelingen leiden, maar geeft in ieder geval de argumentatie. Met toepassing van gelijke processen (werkwijze en voorzien van argumentatie) blijven mensen verschillend en kan dus een besluit in het ene geval tot een andere uitkomst leiden. Leg uit en licht toe is beter dan geforceerd streven naar gelijkheid die niet bestaat.
Vraag4
Hoe kan het contact tussen burger en overheid worden verbeterd?Een toegankelijke, begripvolle overheid en duidelijke overheidscommunicatie zijn belangrijke voorwaarden om burgers mee te kunnen laten doen met de rechtsstaat. Deze voorwaarden staan echter onder druk. Een aanzienlijk deel van de inwoners van Nederland begrijpt de communicatie vanuit de overheid niet. Burgers weten daardoor niet of de overheid iets van ze verwacht, en als dat het geval is, wat ze dan precies moeten doen. Daarnaast voelen deze burgers zich in het contact met de overheid vaak niet echt gehoord en ervaren zij veel wantrouwen. Met welke concrete maatregelen kan het contact tussen de overheid en de burger worden verbeterd?
Taal. Vanuit de overheid en overheidsinstanties komen nog steeds brieven en stukken in een jargon waar een normale burger niets mee kan. En dan dus afhaakt of angstig wordt en defensief.
Contact: de manier waarop een mens wordt benaderd of beantwoord doet veel. Duurt dit lang, is de overheid onbereikbaar, word je niet terug gebeld als dit beloofd is of is communicatie onpersoonlijk, dan werkt dit als een boomerang. Ervaren frustratie of onbegrip leidt tot nare reacties. Persoonlijk contact leidt tot begrip.
Vraag5
Hoe kan doorprocederen door overheidsorganisaties worden verminderd?Bij bezwaar- en beroepszaken tussen burger en overheid komt het regelmatig voor dat de overheid onnodig doorprocedeert, soms tot de hoogste rechter. Burgers ervaren dit als een enorme last. Dit is een gebrek in de rechtsbescherming die de overheid dient te bieden. Met welke concrete maatregelen kan doorprocederen door de overheid worden verminderd?
Met Samen Recht Vinden geven wij inhoud aan een werkwijze waar doorprocederen gestopt kan worden. Als onafhankelijke en onpartijdige toehoorder passen we hoor, wederhoor en bemiddeling toe en zijn we steeds op zoek naar een niet-juridische oplossing waar iedereen mee verder kan. Deze werkwijze brengt mensen bij elkaar en dat biedt meer mogelijkheden dan doorprocederen.
Vraag6
Hoe kunnen te grote beloften van de politiek en overheid worden voorkomen?Naar aanleiding van incidenten of een crisis bestaat bij de politiek en de overheid al snel de neiging om meer te beloven dan waar gemaakt kan worden of om maatregelen voor te stellen die niet mogelijk zijn onder het geldende recht. Denk bijvoorbeeld aan de zeer traag verlopende hersteloperatie toeslagen. Hierdoor ontstaat een tegenstelling tussen wat de overheid zegt en wat de overheid doet. Dit leidt uiteindelijk bij burgers tot een lager vertrouwen in de overheid. De rechtsstaat kan alleen goed werken als er sprake is van een goed samenspel tussen burgers en overheid. Als burgers geen vertrouwen meer hebben in de overheid kunnen ze afhaken. Het samenspel tussen burger en overheid valt dan stil. Dit ondergraaft de werking van de rechtsstaat. Hoe kan worden voorkomen dat politiek en overheid te grote beloften doen die niet kunnen worden waargemaakt?
- Politiek bemoeit zich met zaken waar ze niet over gaan en waar ze onvoldoende weet van hebben. Dat zouden ze niet moeten doen, maar meeste stemmen tellen.....
- Journalisten hebben mijns inziens een rol in deze: journalistiek kan hier een negatieve en een positieve rol kunnen vervullen. Door politici op te jagen en naar de bekende weg te blijven vragen wordt politiek uitgedaagd om beloften te doen. Zo werken journalisten mee aan verkiezingsretoriek. Doorvragen bij politieke beloften over het hoe, voor wie, wanneer, wat dit kost wat het vraagt van anderen en van de politiek zelf kan juist beloften toetsen.
Vraag7
Hoe kan de burger beter worden betrokken bij vormgeving van beleid?In de Nederlandse democratische rechtsstaat is een belangrijk uitgangspunt dat iedere inwoner van Nederland invloed kan hebben op de uitoefening van overheidsmacht. Een zichtbare en heel bekende manier om deze invloed uit te oefenen, is het recht om volksvertegenwoordigers te kiezen. Daarnaast zijn er ook andere manieren om inwoners van Nederland in staat te stellen invloed op de overheidsmacht uit te oefenen. Een van die manieren is om inwoners van Nederland beter te betrekken bij het maken van beleid. Veel overheidsorganisaties investeren in deze betrokkenheid, bijvoorbeeld door het organiseren van internetconsultatie en inspraakavonden. Toch heeft de staatscommissie de indruk dat deze betrokkenheid beter kan, zodat de inwoners van Nederland meer invloed kunnen hebben op de uitoefening van overheidsmacht. Met welke concrete maatregelen kan de burger beter worden betrokken bij de vormgeving van beleid?
Meer invloed begint met meer info. Mensen vragen mee te praten terwijl ze niet weten waar het over gaat vind ik demotiverend. Ik merk dit in onze gemeente waar door de gemeente per jaar veel beleidsstukken, vaak in conceptvorm gedeeld worden in een jargon en zonder inleiding van wat en waarom worden gedeeld met een verwachting dat hier een zinnige respons op komt. Een herkenbaar systeem van informeren, ruimte voor vragen en via een vaste route betrokkenheid vragen zal leiden tot meer herkenbaarheid van participatie en de kwaliteit verhogen.
Vraag8
Hoe kan worden gestimuleerd dat burgers, politici, bestuurders en ambtenaren een beter idee hebben van het belang van de rechtsstaat voor henzelf en de samenleving? En hoe kunnen burgers, politici, bestuurders en ambtenaren worden gestimuleerd dat ze gaan bijdragen aan het onderhoud van de rechtsstaat?Vrijwel iedereen vindt de rechtsstaat belangrijk, maar de meeste mensen baseren dat belang op een vage notie van wat de rechtsstaat inhoudt. Dit geldt niet alleen voor burgers, maar ook voor politici, bestuurders en ambtenaren. Het leidt ertoe dat gesprekken over de rechtsstaat zich vaak beperken tot één invalshoek, dat mensen geen idee hebben wat de rechtsstaat voor hen kan betekenen, welke rol zij erin spelen of dat de rechtsstaat niet consequent wordt uitgelegd of voorgeleefd.
De staatscommissie ziet het als belangrijke eerste stap dat burgers, politici, bestuurders en ambtenaren de betekenis van de rechtsstaat kennen en omarmen. Daarmee staat zowel het idee als het belang van de rechtsstaat bij iedereen beter op het netvlies. De vraag is: met welke maatregelen kan worden gestimuleerd dat burgers, politici, bestuurders en ambtenaren hiervan kennis nemen en dit idee omarmen? En vervolgens: hoe zorgen we ervoor dat iedereen zijn bijdrage levert aan het onderhoud van de rechtsstaat? En kunt u dat specificeren naar burgers, politici, bestuurders en ambtenaren?
De betekenis van iets leren betekent dat er scholing moet plaatsvinden. Een populaire vertaling in de vorm van een tv show, een drama serie met toelichting op de rechtsstatelijkheid in het drama zal het draagvlak en de kennis bij het grote publiek doen toenemen.
Ten aanzien van politici, bestuurders en ambtenaren lijkt het mij dat via dialoogsessies over thema's die actueel zijn meer kennis gedeeld kan worden en wijsheid beter kan ontwikkelen.
Politici zouden tenslotte bij voorstellen die zij inbrengen een paragraaf rechtsstatelijkheid in moeten vullen. Dat kunnen anderen voor hen doen, maar zij leren zo wel om dit in beeld te houden.