Denk opnieuw mee met de Staatscommissie rechtsstaat
Reactie
| Naam | AJR Labree |
|---|---|
| Plaats | Epe |
| Datum | 28 maart 2024 |
Vraag1
Hoe kan beleid en wetgeving minder ingewikkeld worden?Voor veel burgers is de overheid onbegrijpelijk geworden. Er zijn veel verschillende overheidsorganisaties en daarnaast zijn ook aan private organisaties bepaalde publieke taken uitbesteed of opgedragen. Dat leidt tot ingewikkelde, verkokerde wetgeving en beleid en vervolgens weer tot versplinterde dienstverlening (met eigen al dan niet digitale loketten). Als beleid en wetgeving zo ingewikkeld is dat burgers door de bomen het bos niet meer zien, is dat een rechtsstatelijk probleem. Burgers weten de overheid dan niet goed te vinden en worden daardoor niet voldoende beschermd door en tegen de overheid. Deze ingewikkeldheid geldt in het bijzonder op het gebied van sociale zekerheid, fiscaliteit en het sociaal domein. De roep om het fiscale stelsel te vereenvoudigen, de toeslagen af te schaffen of de wetgeving in het sociaal domein te herzien is logisch, maar te gemakkelijk. Daarover zijn ook al verschillende rapporten verschenen en er lopen allerlei initiatieven waar met goede wil aan wordt gewerkt door betrokkenen, maar die hebben nog niet tot de gewenste vereenvoudiging geleid. Welke maatregelen zijn volgens u nodig om beleid en wetgeving structureel minder ingewikkeld te maken?
Een niet onbelangrijk deel van de ingewikkeldheid ontstaat niet in Den Haag, maar in Brussel. En via verdragen bijvoorbeeld door de de VN, WHO of de ECB. Daarnaast zijn er bindende afspraken met Niet Gekozen Organisaties (NGO's) als het World Economic Forum (WEF).
Het is nodig dat de overheid zelf actief openheid geeft over al deze afspraken en actief hierover te publiceren, aangezien de media dit nalaten.
Daarnaast is een heroverweging nodig van de deelname aan (en voorwaarden) Niet Gekozen Organisaties en de EU.
Vraag2
Welke wetgeving moet als eerste worden vereenvoudigd?Bij de vorige vraag is toegelicht dat het stelsel van beleid en wetgeving de afgelopen jaren heel ingewikkeld is geworden. Dit geldt in het bijzonder voor wetgeving op het gebied van sociale zekerheid (bijvoorbeeld het aanvragen en gebruik maken van toeslagen en uitkeringen), fiscaliteit (ingewikkelde belastingregels en daarbij horende uitzonderingen) en het sociaal domein (het gebruik maken van sociale voorzieningen bijvoorbeeld op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning). Het is nodig om wetgeving te vereenvoudigen. Aan welke wetgeving moet hierbij prioriteit worden gegeven?
Het politieke debat wordt beheerst door wereldvreemde en van de samenleving vervreemde mensen met extremistische ideeën, een grote mate van onverdraagzaamheid en gemis aan de bereidheid om compromissen te sluiten en met het belang van minderheden rekening te houden.
Mensen begrijpen niet meer waarom hun leefomgeving wordt aangetast, er steeds meer controle en toezicht komt, alles duurder wordt, grote problemen als de woningnood niet worden opgelost, enzovoorts. Met name alle wetgeving rondom asiel en die is afgeleid of afkomstig is van de Sustainable Development Goals of SDG's zou moeten worden aangepakt:
- klimaat
- milieu (13 en 14)
- gendergelijkheid
- partnerships om doelstellingen te bereiken
Denk daarbij met name aan: de Wet Verplaatsing Bevolking, de Natuurherstelwet of de Wet Publieke Gezondheid.
Vraag3
Hoe kan bij maatwerk willekeur worden voorkomen?Aan een belangrijk deel van de ambtenaren die veel contact met burgers hebben, worden twee botsende eisen gesteld. Aan de ene kant is de eis dat het niet uitmaakt welke ambtenaar een burger treft. Elke ambtenaar moet een burger gelijk behandelen. Aan de andere kant is het belangrijk dat een ambtenaar rekening houdt met de specifieke situatie van de burger. Dit noemen we maatwerk. Als een ambtenaar maatwerk levert, kan het ertoe leiden dat hij de ene burger anders behandelt dan een ander. Dus niet gelijk. Kortom, maatwerk en gelijk behandelen, levert voor de ambtenaar spanning op. Hoe moeten ambtenaren met deze spanning omgaan? Wat mag een burger daarin van een ambtenaar verwachten en wat niet?
Mensen verschillen, het is logisch dat ze ook verschillend behandelt willen worden of moeten worden. Belangrijk is dat je kunt uitleggen waarom je iets doet. Dat is in de eerste plaats een ethische of natuurrechtelijke keuze, niet iets wat in positief recht zou moeten worden vastgelegd. Ambtenaren horen menselijk te zijn, net als de mens.
Vraag4
Hoe kan het contact tussen burger en overheid worden verbeterd?Een toegankelijke, begripvolle overheid en duidelijke overheidscommunicatie zijn belangrijke voorwaarden om burgers mee te kunnen laten doen met de rechtsstaat. Deze voorwaarden staan echter onder druk. Een aanzienlijk deel van de inwoners van Nederland begrijpt de communicatie vanuit de overheid niet. Burgers weten daardoor niet of de overheid iets van ze verwacht, en als dat het geval is, wat ze dan precies moeten doen. Daarnaast voelen deze burgers zich in het contact met de overheid vaak niet echt gehoord en ervaren zij veel wantrouwen. Met welke concrete maatregelen kan het contact tussen de overheid en de burger worden verbeterd?
In 2020 en de jaren hierna heeft de overheid laten zien te kunnen liegen dat het gedrukt staat. Zoals over het 'vaccin' dat nauwelijks getest een noodtoelating kreeg terwijl er een alternatief geneesmiddel voorhanden was. Daarbij heeft de EU stilletjes een 'Coronaherstelfonds' opgericht waarin miljarden toekomstige staatsschuld verstopt zit en dat nauwelijks voor het herstel van coronaslachtoffers aangewend wordt.
In de periode 2020 tot en met 2022 zijn groepen Nederlanders uitgesloten van het maatschappelijk leven via een QR-code, de lichamelijke integriteit stond onder enorme druk, net als de vrije meningsuiting en geloofsvrijheid, de rechtspraak liet zien in de staatsmantra over schoolsluitingen, demonstratieverboden, mondkapjes en ga zo maar door meeging.
De rechten die we dachten bij geboorte onvervreemdbaar van ons waren, werden plotseling opzij gezet terwijl de politiek, de journalistiek, de rechtspraak en de meeste mensen wegkeken, andersdenkenden apart zetten en normaal maakten wat niet normaal is.
Zolang er geen onderzoek gedaan wordt naar de verantwoordelijken zal het contact tussen burger en overheid niet verbeteren. Er is bestuurdersaansprakelijkheid nodig in de overheid, op dezelfde wijze als die voor ondernemers geldt. Iemand die willens en wetens het recht schendt moet daarvoor vervolgd worden, ook als dit een minister of Kamerlid is.
Vraag5
Hoe kan doorprocederen door overheidsorganisaties worden verminderd?Bij bezwaar- en beroepszaken tussen burger en overheid komt het regelmatig voor dat de overheid onnodig doorprocedeert, soms tot de hoogste rechter. Burgers ervaren dit als een enorme last. Dit is een gebrek in de rechtsbescherming die de overheid dient te bieden. Met welke concrete maatregelen kan doorprocederen door de overheid worden verminderd?
Het recht van de overheid om in beroep te gaan inperken. De overheid heeft veel te diepe zakken. Verliest de overheid, dan geen beroepsmogelijkheid.
Vraag6
Hoe kunnen te grote beloften van de politiek en overheid worden voorkomen?Naar aanleiding van incidenten of een crisis bestaat bij de politiek en de overheid al snel de neiging om meer te beloven dan waar gemaakt kan worden of om maatregelen voor te stellen die niet mogelijk zijn onder het geldende recht. Denk bijvoorbeeld aan de zeer traag verlopende hersteloperatie toeslagen. Hierdoor ontstaat een tegenstelling tussen wat de overheid zegt en wat de overheid doet. Dit leidt uiteindelijk bij burgers tot een lager vertrouwen in de overheid. De rechtsstaat kan alleen goed werken als er sprake is van een goed samenspel tussen burgers en overheid. Als burgers geen vertrouwen meer hebben in de overheid kunnen ze afhaken. Het samenspel tussen burger en overheid valt dan stil. Dit ondergraaft de werking van de rechtsstaat. Hoe kan worden voorkomen dat politiek en overheid te grote beloften doen die niet kunnen worden waargemaakt?
De vraag is wie of wat de te grote beloften van de overheid zou moeten ontmaskeren.
In de eerste plaats zou het OM een politicus die mensen of groepen belasterd of discrimineert vervolgd moeten worden. Dat is tot nu toe alleen voor de oppositie gebeurd, terwijl in de jaren 2020 t/m 2022 grote groepen mensen belachelijk en verdacht gemaakt werden door de leden van de regering en de kamers.
In de tweede plaats is het aan de media om onmogelijke maatregelen en beloften aan de kaak te stellen. In de periode 2020 t/m 2022 was er echter in de reguliere media geen kritische houding ten aanzien van de grote beloften die de overheid aan de bevolking heeft gedaan, in het bijzonder alle maatregelen, de uitgaven en het verlies aan gezonde levensjaren (de Qualy's). Veel informatie heeft de overheid achter gehouden en in een gezonde rechtsstaat is het de pers die deze opspoort en publiceert. Hiervan was en is tot heden geen sprake.
In de derde plaats is het aan de politiek om te debatteren over te grote beloften. Wie de debatten bekijkt en beluistert vraagt zich allereerst af waar iedereen is: de Kamer is vaak leeg. En verder waarom er in de pers niet over geschreven wordt. En tenslotte waarom de coalitiepartijen weglopen als iemand van de oppositie iets zegt. De politiek zou eigenlijk eerst de hand in eigen boezem moeten steken.
Vraag7
Hoe kan de burger beter worden betrokken bij vormgeving van beleid?In de Nederlandse democratische rechtsstaat is een belangrijk uitgangspunt dat iedere inwoner van Nederland invloed kan hebben op de uitoefening van overheidsmacht. Een zichtbare en heel bekende manier om deze invloed uit te oefenen, is het recht om volksvertegenwoordigers te kiezen. Daarnaast zijn er ook andere manieren om inwoners van Nederland in staat te stellen invloed op de overheidsmacht uit te oefenen. Een van die manieren is om inwoners van Nederland beter te betrekken bij het maken van beleid. Veel overheidsorganisaties investeren in deze betrokkenheid, bijvoorbeeld door het organiseren van internetconsultatie en inspraakavonden. Toch heeft de staatscommissie de indruk dat deze betrokkenheid beter kan, zodat de inwoners van Nederland meer invloed kunnen hebben op de uitoefening van overheidsmacht. Met welke concrete maatregelen kan de burger beter worden betrokken bij de vormgeving van beleid?
Goeie vraag: waarom houd de politiek dit tegen en schaft het referendum af?
Dit soort internetconsultaties is een mooi begin, maar wat gebeurt er met de informatie?
Waarom kunnen we niet meebeslissen? Dat is via het internet vast niet heel moeilijk te organiseren.
Inspraak is leuk, maar het lijkt vaak meer als verplicht nummer en bliksemafleider te worden gezien door de overheid, dan als een middel om de maatschappij beter te maken.
Zijn er geen landen die het beter doen? Kijk eens naar Zwitserland.
Vraag8
Hoe kan worden gestimuleerd dat burgers, politici, bestuurders en ambtenaren een beter idee hebben van het belang van de rechtsstaat voor henzelf en de samenleving? En hoe kunnen burgers, politici, bestuurders en ambtenaren worden gestimuleerd dat ze gaan bijdragen aan het onderhoud van de rechtsstaat?Vrijwel iedereen vindt de rechtsstaat belangrijk, maar de meeste mensen baseren dat belang op een vage notie van wat de rechtsstaat inhoudt. Dit geldt niet alleen voor burgers, maar ook voor politici, bestuurders en ambtenaren. Het leidt ertoe dat gesprekken over de rechtsstaat zich vaak beperken tot één invalshoek, dat mensen geen idee hebben wat de rechtsstaat voor hen kan betekenen, welke rol zij erin spelen of dat de rechtsstaat niet consequent wordt uitgelegd of voorgeleefd.
De staatscommissie ziet het als belangrijke eerste stap dat burgers, politici, bestuurders en ambtenaren de betekenis van de rechtsstaat kennen en omarmen. Daarmee staat zowel het idee als het belang van de rechtsstaat bij iedereen beter op het netvlies. De vraag is: met welke maatregelen kan worden gestimuleerd dat burgers, politici, bestuurders en ambtenaren hiervan kennis nemen en dit idee omarmen? En vervolgens: hoe zorgen we ervoor dat iedereen zijn bijdrage levert aan het onderhoud van de rechtsstaat? En kunt u dat specificeren naar burgers, politici, bestuurders en ambtenaren?
Onderwijs: leer de mensen kritisch te denken, hun natuurlijk recht te herkennen en de wijze waarop dit deels is overgedragen en waarom. Een overheid die mensen aanpraat dat experimentele gentherapie hetzelfde is als het eten van een frikadel is geen knip voor de neus waard en zou moeten worden afgezet.
Daarom pleit ik voor een Widerstandsrecht zoals dit in Duitsland bestaat: het is eigenlijk ook de oorsprong van onze rechtsstaat. 'Als een regering zijn plichten niet nakomt, maar, in plaats van zijn onderdanen te beschermen, hen probeert te onderdrukken als slaven, dan is dat geen regering, maar een tirannie. In dat geval mogen de burgers hen afzweren en een andere leider kiezen.' Er is dan wel een staatshoofd nodig dat tijdig ingrijpt en wegkijkt. De oplossing is een gekozen staatshoofd met een republiek als staatsvorm.