Denk opnieuw mee met de Staatscommissie rechtsstaat
Reactie
| Naam | Anoniem |
|---|---|
| Plaats | Eindhoven |
| Datum | 27 maart 2024 |
Vraag1
Hoe kan beleid en wetgeving minder ingewikkeld worden?Voor veel burgers is de overheid onbegrijpelijk geworden. Er zijn veel verschillende overheidsorganisaties en daarnaast zijn ook aan private organisaties bepaalde publieke taken uitbesteed of opgedragen. Dat leidt tot ingewikkelde, verkokerde wetgeving en beleid en vervolgens weer tot versplinterde dienstverlening (met eigen al dan niet digitale loketten). Als beleid en wetgeving zo ingewikkeld is dat burgers door de bomen het bos niet meer zien, is dat een rechtsstatelijk probleem. Burgers weten de overheid dan niet goed te vinden en worden daardoor niet voldoende beschermd door en tegen de overheid. Deze ingewikkeldheid geldt in het bijzonder op het gebied van sociale zekerheid, fiscaliteit en het sociaal domein. De roep om het fiscale stelsel te vereenvoudigen, de toeslagen af te schaffen of de wetgeving in het sociaal domein te herzien is logisch, maar te gemakkelijk. Daarover zijn ook al verschillende rapporten verschenen en er lopen allerlei initiatieven waar met goede wil aan wordt gewerkt door betrokkenen, maar die hebben nog niet tot de gewenste vereenvoudiging geleid. Welke maatregelen zijn volgens u nodig om beleid en wetgeving structureel minder ingewikkeld te maken?
Afschaffen van maatregen die zo ingewikkeld zijn geworden dat zij niet meer te volgen zijn. De eigenwoningregeling in de Wet Inkomstenbelasting 2001 is de eerste waar ik aan denk. Als beroepsmatig belastingadviseur is deze al bijna niet meer te doorgronden. Laat staan voor de belastingplichtige zonder fiscale achtergrond.
Ook het maken van onderscheid tussen bepaalde regelingen is een ding.
Bijvoorbeeld de vermogensvrijstelling in Box 3. Deze is voor de belastingheffing hoger dan voor andere inkomensafhankelijke regelingen.
Ten slotte wil ik de tariefstructuur en de heffingskortingen benoemen.
Als ik rekening houdt met arbeidskorting, algemene heffingskorting en zorgtoeslag dan is een salaris effectief belast in 16 verschillende tariefschijven in plaats van 2 tariefschijven. (leeftijd onder de AOW-gerechtigde leeftijd).
Deze lopen van effectief 0% tot 56,01%.
Iemand die bruto modaal ad € 44.000,- per jaar verdient is door een complexe samenloop van regelingen voor elke euro meer belast tegen een tarief van 50,11% in plaats van 36,97%.
Er zijn in de praktijk zelfs gevallen waarbij belastingplichtigen door door ondoorzichtige tariefstructuur bij het recht op hypotheekrenteaftrek juist MEER in plaats van minder inkomstenbelasting moeten betalen.
Bijvoorbeeld, tegen de tarieven 2024.
Iemand met een loon van € 150.000
een eigenwoningforfait van € 20.000
en een aftrekbare rente op eigenwoningschuld van € 20.500
betaalt € 67.109 aan inkomensbelasting.
Iemand met een loon van € 150.000
een eigenwoningforfait van € 20.000
en een aftrekbare rente op eigenwoningschuld van € 0
betaalt € 66.678 aan inkomensbelasting.
Vraag2
Welke wetgeving moet als eerste worden vereenvoudigd?Bij de vorige vraag is toegelicht dat het stelsel van beleid en wetgeving de afgelopen jaren heel ingewikkeld is geworden. Dit geldt in het bijzonder voor wetgeving op het gebied van sociale zekerheid (bijvoorbeeld het aanvragen en gebruik maken van toeslagen en uitkeringen), fiscaliteit (ingewikkelde belastingregels en daarbij horende uitzonderingen) en het sociaal domein (het gebruik maken van sociale voorzieningen bijvoorbeeld op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning). Het is nodig om wetgeving te vereenvoudigen. Aan welke wetgeving moet hierbij prioriteit worden gegeven?
Eigenwoningregeling en tariefstructuur in de inkomstenbelasting. Deze raakt aanzienlijk veel mensen, is niet meer te begrijpen en ook niet meer uit te leggen.
Vraag3
Hoe kan bij maatwerk willekeur worden voorkomen?Aan een belangrijk deel van de ambtenaren die veel contact met burgers hebben, worden twee botsende eisen gesteld. Aan de ene kant is de eis dat het niet uitmaakt welke ambtenaar een burger treft. Elke ambtenaar moet een burger gelijk behandelen. Aan de andere kant is het belangrijk dat een ambtenaar rekening houdt met de specifieke situatie van de burger. Dit noemen we maatwerk. Als een ambtenaar maatwerk levert, kan het ertoe leiden dat hij de ene burger anders behandelt dan een ander. Dus niet gelijk. Kortom, maatwerk en gelijk behandelen, levert voor de ambtenaar spanning op. Hoe moeten ambtenaren met deze spanning omgaan? Wat mag een burger daarin van een ambtenaar verwachten en wat niet?
-
Vraag4
Hoe kan het contact tussen burger en overheid worden verbeterd?Een toegankelijke, begripvolle overheid en duidelijke overheidscommunicatie zijn belangrijke voorwaarden om burgers mee te kunnen laten doen met de rechtsstaat. Deze voorwaarden staan echter onder druk. Een aanzienlijk deel van de inwoners van Nederland begrijpt de communicatie vanuit de overheid niet. Burgers weten daardoor niet of de overheid iets van ze verwacht, en als dat het geval is, wat ze dan precies moeten doen. Daarnaast voelen deze burgers zich in het contact met de overheid vaak niet echt gehoord en ervaren zij veel wantrouwen. Met welke concrete maatregelen kan het contact tussen de overheid en de burger worden verbeterd?
Het zou fijn zijn als de reactietijd van de overheid aanzienlijk wordt verkort.
Al is het maar dat er structureel altijd een ontvangstbevestiging wordt terug gezonden. Het is nu vaak willekeurig of deze wel of niet worden verzonden.
Soms wordt er netjes een ontvangstbevestiging gestuurd met een later een brief dat de beslissing wordt vertraagd. En soms moet je zelf lang telefonisch in de wacht staan om na te vragen of een verzoek of bezwaar is ontvangen. Zeker als er juridische deadlines zijn is dat erg vervelend.
Het is te begrijpen dat niet altijd een tijdige reactie kan worden gegeven. Regelmatige communicatie over de status zou echter wel wenselijk zijn.
Vraag5
Hoe kan doorprocederen door overheidsorganisaties worden verminderd?Bij bezwaar- en beroepszaken tussen burger en overheid komt het regelmatig voor dat de overheid onnodig doorprocedeert, soms tot de hoogste rechter. Burgers ervaren dit als een enorme last. Dit is een gebrek in de rechtsbescherming die de overheid dient te bieden. Met welke concrete maatregelen kan doorprocederen door de overheid worden verminderd?
De belastingdienst is vaak vrij agressief met het doorprocederen en grensverkenning op bepaalde onderwerpen. De bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) in de successiewet is de eerste die bij mij opkomt. De BOR wordt vaak door de belastingdienst betreden. Daarbij bekruipt vaak het gevoel alsof de belastingdienst deze regeling niet wenst uit te voeren.
Het doorprocederen is vaak kostbaar. De forfaitaire kostenvergoeding voor beroep en bezwaar is onrealistisch laag. Deze zou flink omhoog moeten gaan. Hierbij moet dan wel in acht worden genomen dat kostenvergoedingen geen verdienmodel moeten worden. Hierbij kan worden gedacht aan de mogelijkheid voor een rechter om eerder dan nu het geval is een integrale kostenvergoeding toe te kennen. Bijvoorbeeld een automatische integrale kostenvergoeding als het bestuursorgaan in hoger beroep gaat en deze verliest.
Vraag6
Hoe kunnen te grote beloften van de politiek en overheid worden voorkomen?Naar aanleiding van incidenten of een crisis bestaat bij de politiek en de overheid al snel de neiging om meer te beloven dan waar gemaakt kan worden of om maatregelen voor te stellen die niet mogelijk zijn onder het geldende recht. Denk bijvoorbeeld aan de zeer traag verlopende hersteloperatie toeslagen. Hierdoor ontstaat een tegenstelling tussen wat de overheid zegt en wat de overheid doet. Dit leidt uiteindelijk bij burgers tot een lager vertrouwen in de overheid. De rechtsstaat kan alleen goed werken als er sprake is van een goed samenspel tussen burgers en overheid. Als burgers geen vertrouwen meer hebben in de overheid kunnen ze afhaken. Het samenspel tussen burger en overheid valt dan stil. Dit ondergraaft de werking van de rechtsstaat. Hoe kan worden voorkomen dat politiek en overheid te grote beloften doen die niet kunnen worden waargemaakt?
De overheid is vanuit de top onbestuurbaar geworden. Het grootste probleem hierin is de grote hoeveelheid politieke partijen. Deze maken een daadkrachtig kabinet lastig. Er moet veel worden onderhandelt tussen vele partijen om tot een oplossing te komen die een meerderheid kan vinden.
Een flinke kiesdrempel van bijvoorbeeld 15 zetels / 10% zou het aantal partijen, bijvoorbeeld via fusies, beperken en de overheid van top-down af beter bestuurbaar maken.
Vraag7
Hoe kan de burger beter worden betrokken bij vormgeving van beleid?In de Nederlandse democratische rechtsstaat is een belangrijk uitgangspunt dat iedere inwoner van Nederland invloed kan hebben op de uitoefening van overheidsmacht. Een zichtbare en heel bekende manier om deze invloed uit te oefenen, is het recht om volksvertegenwoordigers te kiezen. Daarnaast zijn er ook andere manieren om inwoners van Nederland in staat te stellen invloed op de overheidsmacht uit te oefenen. Een van die manieren is om inwoners van Nederland beter te betrekken bij het maken van beleid. Veel overheidsorganisaties investeren in deze betrokkenheid, bijvoorbeeld door het organiseren van internetconsultatie en inspraakavonden. Toch heeft de staatscommissie de indruk dat deze betrokkenheid beter kan, zodat de inwoners van Nederland meer invloed kunnen hebben op de uitoefening van overheidsmacht. Met welke concrete maatregelen kan de burger beter worden betrokken bij de vormgeving van beleid?
Complimenten voor het fenomeen internet consultaties.
Ik heb helaas alleen geen verdere suggesties op dit punt.
Vraag8
Hoe kan worden gestimuleerd dat burgers, politici, bestuurders en ambtenaren een beter idee hebben van het belang van de rechtsstaat voor henzelf en de samenleving? En hoe kunnen burgers, politici, bestuurders en ambtenaren worden gestimuleerd dat ze gaan bijdragen aan het onderhoud van de rechtsstaat?Vrijwel iedereen vindt de rechtsstaat belangrijk, maar de meeste mensen baseren dat belang op een vage notie van wat de rechtsstaat inhoudt. Dit geldt niet alleen voor burgers, maar ook voor politici, bestuurders en ambtenaren. Het leidt ertoe dat gesprekken over de rechtsstaat zich vaak beperken tot één invalshoek, dat mensen geen idee hebben wat de rechtsstaat voor hen kan betekenen, welke rol zij erin spelen of dat de rechtsstaat niet consequent wordt uitgelegd of voorgeleefd.
De staatscommissie ziet het als belangrijke eerste stap dat burgers, politici, bestuurders en ambtenaren de betekenis van de rechtsstaat kennen en omarmen. Daarmee staat zowel het idee als het belang van de rechtsstaat bij iedereen beter op het netvlies. De vraag is: met welke maatregelen kan worden gestimuleerd dat burgers, politici, bestuurders en ambtenaren hiervan kennis nemen en dit idee omarmen? En vervolgens: hoe zorgen we ervoor dat iedereen zijn bijdrage levert aan het onderhoud van de rechtsstaat? En kunt u dat specificeren naar burgers, politici, bestuurders en ambtenaren?
De term rechtsstaat wordt veelal te pas en te onpas gebruikt in de media.
Op het journaal verliest een slachtoffer van een misdrijf het vertrouwen in de rechtsstaat omdat een verdachte bij gebrek aan bewijs is vrijgesproken. Echter, deze vrijspraak is mijns inziens juist het bewijs dat de rechtsstaat in dat specifieke geval wel heeft gewerkt.
Ik kom hier ten aanzien van de burgers helaas niet veel verder dan duidelijke voorlichting. En dan niet via saaie filmpjes tijdens de reclameblokken die toch niemand kijkt, maar via leuke infotainmentprogramma's. Leg in een leuk geacteerd filmpje een casus uit de werkelijke rechtspraak voor op TV. Laat mensen nadenken over wat de rechter mogelijk heeft geoordeeld. En leg tenslotte uit wat de uitkomst was en vooral ook waarom.
Zowel op televisie als ook op social media. Het is naar mijn beleving vooral ook een gevolg van social media dat het vertrouwen in de overheid aanzienlijk is gedaald.