Denk opnieuw mee met de Staatscommissie rechtsstaat
Reactie
| Naam | R.J Beckman |
|---|---|
| Plaats | Zaandam |
| Datum | 2 april 2024 |
Vraag1
Hoe kan beleid en wetgeving minder ingewikkeld worden?Voor veel burgers is de overheid onbegrijpelijk geworden. Er zijn veel verschillende overheidsorganisaties en daarnaast zijn ook aan private organisaties bepaalde publieke taken uitbesteed of opgedragen. Dat leidt tot ingewikkelde, verkokerde wetgeving en beleid en vervolgens weer tot versplinterde dienstverlening (met eigen al dan niet digitale loketten). Als beleid en wetgeving zo ingewikkeld is dat burgers door de bomen het bos niet meer zien, is dat een rechtsstatelijk probleem. Burgers weten de overheid dan niet goed te vinden en worden daardoor niet voldoende beschermd door en tegen de overheid. Deze ingewikkeldheid geldt in het bijzonder op het gebied van sociale zekerheid, fiscaliteit en het sociaal domein. De roep om het fiscale stelsel te vereenvoudigen, de toeslagen af te schaffen of de wetgeving in het sociaal domein te herzien is logisch, maar te gemakkelijk. Daarover zijn ook al verschillende rapporten verschenen en er lopen allerlei initiatieven waar met goede wil aan wordt gewerkt door betrokkenen, maar die hebben nog niet tot de gewenste vereenvoudiging geleid. Welke maatregelen zijn volgens u nodig om beleid en wetgeving structureel minder ingewikkeld te maken?
Het systeem van toeslagen is zo complex geworden dat dit invloed heeft op inkomen, arbeid en huisvesting.
Allerlei bureaus zien hier een verdienmodel in om mensen "te helpen" Door de hoeveelheid aan regelingen zien de meeste mensen door de bomen het bos niet meer. De wil om deze regelingen af te bouwen is er bij de ambtenaren niet, want het gaat om hun baan!
Het mes moet aan twee kanten gaan snijden. Beperk het aantal ambtenaren die met al deze regelingen nu een baan hebben en zorg dat er éénduidige regelingen komen.
Heel veel bureaus die nu mensen moeten helpen omdat de regelgeving zo complex is kunnen hun deuren dan sluiten.
Het arbeidsetos zal dan zeker toenemen en dan met name in banen die iets toevoegen aan de maatschappij.
Al deze mensen die dan hun huidige baan verliezen zijn inzetbaar in andere functies om het tekort op de arbeidsmarkt te verkleinen.
Vraag2
Welke wetgeving moet als eerste worden vereenvoudigd?Bij de vorige vraag is toegelicht dat het stelsel van beleid en wetgeving de afgelopen jaren heel ingewikkeld is geworden. Dit geldt in het bijzonder voor wetgeving op het gebied van sociale zekerheid (bijvoorbeeld het aanvragen en gebruik maken van toeslagen en uitkeringen), fiscaliteit (ingewikkelde belastingregels en daarbij horende uitzonderingen) en het sociaal domein (het gebruik maken van sociale voorzieningen bijvoorbeeld op grond van de Wet maatschappelijke ondersteuning). Het is nodig om wetgeving te vereenvoudigen. Aan welke wetgeving moet hierbij prioriteit worden gegeven?
Een basis inkomen voor een ieder en voor de mensen die echt niet kunnen werken door ziekte of ouderdom, moet er voor goede betaalbare huisvesting en zorg worden gezorgd.
Belastingtechnisch moet het ook veel simpeler worden om de werkenden helder te laten zien dat werken ook loont.
Ik wil hier graag refereren aan o.a. het boek "Verstikkende Bureaucratie met Wortel en Tak Uitroeien" van Guus Berkhout
Basis inkomen voor iedereen.
De zorg niet meer aan commerciële bedrijven overlaten.
De belastingregels kunnen dan "heel" simpel worden.
Door het samen laten wonen zonder mensen te korten op hun inkomen komen er woningen vrij.
Vraag3
Hoe kan bij maatwerk willekeur worden voorkomen?Aan een belangrijk deel van de ambtenaren die veel contact met burgers hebben, worden twee botsende eisen gesteld. Aan de ene kant is de eis dat het niet uitmaakt welke ambtenaar een burger treft. Elke ambtenaar moet een burger gelijk behandelen. Aan de andere kant is het belangrijk dat een ambtenaar rekening houdt met de specifieke situatie van de burger. Dit noemen we maatwerk. Als een ambtenaar maatwerk levert, kan het ertoe leiden dat hij de ene burger anders behandelt dan een ander. Dus niet gelijk. Kortom, maatwerk en gelijk behandelen, levert voor de ambtenaar spanning op. Hoe moeten ambtenaren met deze spanning omgaan? Wat mag een burger daarin van een ambtenaar verwachten en wat niet?
De ambtenaar moet niet zelf voor deze keuze worden gesteld! Dat maatwerk moet stoppen!!!
Er moeten heldere richtlijnen komen zodat een ieder kan zien wat dit voor hem of haar kan betekenen.
De ambtenaar moet de burger helpen in het proces, maar de uitslag moet dan al helder zijn voor de aanvrager.
Vraag4
Hoe kan het contact tussen burger en overheid worden verbeterd?Een toegankelijke, begripvolle overheid en duidelijke overheidscommunicatie zijn belangrijke voorwaarden om burgers mee te kunnen laten doen met de rechtsstaat. Deze voorwaarden staan echter onder druk. Een aanzienlijk deel van de inwoners van Nederland begrijpt de communicatie vanuit de overheid niet. Burgers weten daardoor niet of de overheid iets van ze verwacht, en als dat het geval is, wat ze dan precies moeten doen. Daarnaast voelen deze burgers zich in het contact met de overheid vaak niet echt gehoord en ervaren zij veel wantrouwen. Met welke concrete maatregelen kan het contact tussen de overheid en de burger worden verbeterd?
Omdat de regelgeving zeer complex is door alle verwevenheden en de overheid bij mogelijke fraude rucksichtloos een burger straft, krijg je de situatie zoals die nu is ontstaan.
Heldere communicatie in Jip en Janneke taal is een kunst die de overheid niet gebruikt.
De overheid verandert regels tijdens het spel en daar kunnen veel mensen niet op anticiperen.
Op een ingediende klacht wordt vaak een standaard brief gebruikt om dit als afgehandeld te beschouwen, echter is zelfreflectie binnen de overheid zelden zichtbaar. Hierdoor blijven omissies in regelingen bestaan, niemand durft dit te herstellen en het gaat uiteindelijk uit de hand lopen en de volgende "crisis" is geboren!
Vraag5
Hoe kan doorprocederen door overheidsorganisaties worden verminderd?Bij bezwaar- en beroepszaken tussen burger en overheid komt het regelmatig voor dat de overheid onnodig doorprocedeert, soms tot de hoogste rechter. Burgers ervaren dit als een enorme last. Dit is een gebrek in de rechtsbescherming die de overheid dient te bieden. Met welke concrete maatregelen kan doorprocederen door de overheid worden verminderd?
Het moet niet meer nodig zijn om beroep- of bezwaarzaken naar de rechter te brengen.
De regels moeten helder (Jip en Janneke) en transparant worden.
Vraag6
Hoe kunnen te grote beloften van de politiek en overheid worden voorkomen?Naar aanleiding van incidenten of een crisis bestaat bij de politiek en de overheid al snel de neiging om meer te beloven dan waar gemaakt kan worden of om maatregelen voor te stellen die niet mogelijk zijn onder het geldende recht. Denk bijvoorbeeld aan de zeer traag verlopende hersteloperatie toeslagen. Hierdoor ontstaat een tegenstelling tussen wat de overheid zegt en wat de overheid doet. Dit leidt uiteindelijk bij burgers tot een lager vertrouwen in de overheid. De rechtsstaat kan alleen goed werken als er sprake is van een goed samenspel tussen burgers en overheid. Als burgers geen vertrouwen meer hebben in de overheid kunnen ze afhaken. Het samenspel tussen burger en overheid valt dan stil. Dit ondergraaft de werking van de rechtsstaat. Hoe kan worden voorkomen dat politiek en overheid te grote beloften doen die niet kunnen worden waargemaakt?
De overheid schakelt hiervoor allerlei "deskundigen" in die hier een verdienmodel van maken. Er moet door een team van specialisten zeer pragmatisch worden gekeken hoe kunnen wij deze mensen echt helpen en wat hebben wij hier voor nodig. Geen ellenlange onderzoeken of het wel of niet en voor hoeveel procent dit door overheidshandelingen is ontstaan. Ook hier waren er al jarenlang klachten, maar niemand durfde dit toe te geven of aan te kaarten!!!
Vraag7
Hoe kan de burger beter worden betrokken bij vormgeving van beleid?In de Nederlandse democratische rechtsstaat is een belangrijk uitgangspunt dat iedere inwoner van Nederland invloed kan hebben op de uitoefening van overheidsmacht. Een zichtbare en heel bekende manier om deze invloed uit te oefenen, is het recht om volksvertegenwoordigers te kiezen. Daarnaast zijn er ook andere manieren om inwoners van Nederland in staat te stellen invloed op de overheidsmacht uit te oefenen. Een van die manieren is om inwoners van Nederland beter te betrekken bij het maken van beleid. Veel overheidsorganisaties investeren in deze betrokkenheid, bijvoorbeeld door het organiseren van internetconsultatie en inspraakavonden. Toch heeft de staatscommissie de indruk dat deze betrokkenheid beter kan, zodat de inwoners van Nederland meer invloed kunnen hebben op de uitoefening van overheidsmacht. Met welke concrete maatregelen kan de burger beter worden betrokken bij de vormgeving van beleid?
Er zijn heel veel "praatgroepen en commissies" waar burgers hun verhaal kwijt kunnen. Echter worden deze verslagen in rapporten opgenomen in vaak zeer warrige zinconstructies waar de burger vaak al op afhaakt.
Deze rapporten zijn vaak voor meerdere richtingen uitlegbaar en dat is het begin van veel ellende in de toekomst.
Ook hier weer het Jip en Janneke principe hanteren en de concept rapporten ook eerst met de burgers bespreken op basis van gelijkwaardigheid.
Vraag8
Hoe kan worden gestimuleerd dat burgers, politici, bestuurders en ambtenaren een beter idee hebben van het belang van de rechtsstaat voor henzelf en de samenleving? En hoe kunnen burgers, politici, bestuurders en ambtenaren worden gestimuleerd dat ze gaan bijdragen aan het onderhoud van de rechtsstaat?Vrijwel iedereen vindt de rechtsstaat belangrijk, maar de meeste mensen baseren dat belang op een vage notie van wat de rechtsstaat inhoudt. Dit geldt niet alleen voor burgers, maar ook voor politici, bestuurders en ambtenaren. Het leidt ertoe dat gesprekken over de rechtsstaat zich vaak beperken tot één invalshoek, dat mensen geen idee hebben wat de rechtsstaat voor hen kan betekenen, welke rol zij erin spelen of dat de rechtsstaat niet consequent wordt uitgelegd of voorgeleefd.
De staatscommissie ziet het als belangrijke eerste stap dat burgers, politici, bestuurders en ambtenaren de betekenis van de rechtsstaat kennen en omarmen. Daarmee staat zowel het idee als het belang van de rechtsstaat bij iedereen beter op het netvlies. De vraag is: met welke maatregelen kan worden gestimuleerd dat burgers, politici, bestuurders en ambtenaren hiervan kennis nemen en dit idee omarmen? En vervolgens: hoe zorgen we ervoor dat iedereen zijn bijdrage levert aan het onderhoud van de rechtsstaat? En kunt u dat specificeren naar burgers, politici, bestuurders en ambtenaren?
Als ik kijk naar het hele strafproces dan moeten wij hier heel duidelijke regels stellen. Op bijvoorbeeld een diefstal of inbraak waar eigendommen van anderen worden weggenomen moet een vaste duidelijke straf komen die de politie zelf kan laten uitvoeren. Hier is verder geen rechter meer bij nodig. Transparantie voor de dader maar zeker ook voor de slachtoffers. De afhandeling kan snel (lik op stuk) en dat zorgt voor acceptatie.
Een mishandeling met mogelijk de dood tot gevolg groep (Mallorca) zwijgt, dan de hele groep veroordelen tot dezelfde straf.
Heel veel zaken die nu bij de rechter komen moet je in een matrix vastleggen en iedereen van Groningen tot Maastricht krijgt dezelfde straf voor dat bepaalde feit. Dit kan dan als "hamerstuk" worden afgehandeld door de bevoegde instantie.