Wetsvoorstel terugdringen verzuim

Reactie

Vraag1

Net als Ouders & Onderwijs hebben wij grote bezwaren en zorgen om dit nieuwe wetsvoorstel. Onze indruk is dat de voorstellen met stoom en kokend water zijn opgesteld in een poging snel een oplossing te vinden voor een heel complex probleem: de ruim 15.000 kinderen in Nederland die niet naar school gaan. Dan klinkt inzetten op aanwezigheid en uitbreiden van bevoegdheden van allerlei instanties doortastend, maar het doet totaal geen recht aan de werkelijke onderliggende redenen dat kinderen niet naar school kunnen gaan. Bovendien hebben de plannen een levensgroot effect op de privacy van kinderen en het delen van medische gegevens. Data wordt zo een vervanger voor het werkelijk zien van kinderen in een prettige en veilige schoolomgeving. Ook verleggen de nieuwe plannen de verantwoordelijkheid voor passend onderwijs en een doorlopende leerlijn van schoolbesturen naar instanties als de gemeente en de samenwerkingsverbanden, terwijl we juist willen dat scholen meer verantwoordelijkheid nemen. Wat ons betreft gaan deze wetswijzigingen van tafel en moet er eerst een zorgvuldige afweging gemaakt worden tussen de voor- en nadelen van deze wijzigingen en de mogelijke ongewenste bijeffecten voor leerlingen en hun ouders.

Wij sluiten ons volledig aan bij de brief/ inbreng van Ouders en Onderwijs in deze.

Vraag2

De plannen van de minister sluiten onvoldoende aan bij de werkelijke vraag achter de problematiek van verzuim: een gebrek aan passend onderwijs en de mogelijkheden om maatwerk te bieden aan leerlingen die dat nodig hebben. Er is geen snelle oplossing voor het probleem van 15.000 thuiszitters. De voorstellen hebben enkele positieve elementen, zoals het stimuleren van scholen beter verzuimbeleid te ontwikkelen, meer aandacht voor het onderwijskundig perspectief bij vrijstellingen 5 onder a en wettelijk beter verankeren van de taak van samenwerkingsverbanden om te komen tot een dekkend onderwijsaanbod.
Echter, de risico’s die we zien bij het doorvoeren van de plannen zoals ze er nu liggen zijn vele malen groter dan de voordelen. De verplichting tot uniforme gestandaardiseerde vastlegging van alle verzuimgegevens van kinderen, gecombineerd met de wettelijke grondslag om die gegevens te delen met samenwerkingsverbanden en de gemeente hebben grote risico’s in zich en zijn een veel te vergaande inbreuk op de privacy van leerlingen en hun ouders. Er is onvoldoende onderbouwd dat deze voorstellen proportioneel zijn en echt bijdragen aan het wezelijken van het recht op onderwijs voor alle kinderen.
Beter ten halve gekeerd en daarom zouden we graag zien dat de minister de wetswijzigingen (tijdelijk) van tafel haalt en nogmaals goed in gesprek gaat met alle partijen, waaronder (vertegenwoordigers van) ouders, leerlingen, leraren, scholen. Maar ook met kinderrechtenorganisaties en experts op het gebied van privacy. We hebben er alle vertrouwen in dat een stap terug op dit moment kan zorgen dat we straks drie stappen vooruit kunnen zetten voor de leerlingen die dit betreft.

Vraag3

Inbreuken op de privacy van leerlingen en ouders moeten in verhouding zijn tot het doel om proportioneel te zijn. Voor het doel, terugdringen van ongeoorloofd verzuim, is het niet noodzakelijk om gedetailleerd van iedere leerling te weten wanneer die gedurende de schoolcarrière met goede reden afwezig is geweest. Het aanbrengen van categorieën doet aan het ontbreken van proportionaliteit niets af. Bovendien is het niet proportioneel om voor 100% van de leerlingen gegevens vast te leggen die op termijn ongevraagd gedeeld kunnen worden, om van een groep van 3-10% van de leerlingen automatisch gegevens in te mogen zien. Voor het beginsel van subsidiariteit moet het doel waarvoor de persoonsgegevens worden verwerkt niet op een andere, voor de bij de verwerking van persoonsgegevens betrokkene minder nadelige, wijze te kunnen worden verwerkelijkt. Voor het terugdringen van verzuim, het tijdig ondernemen van passende acties is het niet noodzakelijk om zo veel persoonlijke gegevens te registreren en te bewaren. Het delen van alle verzuimgegeven wanneer er sprake is van ongeoorloofd verzuim in de zin van de wet gaat ver voorbij het doel. Aangezien de leerplicht onder het strafrecht valt is terughoudendheid geboden waar het gaat om de rol van de leerplichtambtenaar ten aanzien van kinderen en ouders die de Leerplichtwet niet overtreden. Onze ervaring is dat hier veel dreiging en druk vanuit gaat en dat het verwarrend is in welke rol de leerplichtambtenaar contact opneemt. Ook is het voor ouders en leerlingen niet duidelijk of en wanneer een leerplichtambtenaar een BOA bevoegdheid heeft. Een goed verzuimbeleid met uitleg over wie wat doet in de school en wanneer de leerplichtambtenaar wordt ingeschakeld wordt ook duidelijker wanneer de rol van de leerplichtambtenaar zich beperkt tot het verwijtbare ongeoorloofd verzuim. Scholen zijn verantwoordelijk voor het bieden van passend onderwijs en een doorlopende leerlijn bij ziekte, de leerplichtambtenaar heeft geen taak hierbij en is verantwoordelijk voor leerlingen die zonder goede reden afwezig zijn.

Vraag4

De minister wil de samenwerkingsverbanden een duidelijkere rol geven in het terugdringen van langdurig verzuim en het aantal vrijstellingen 5 onder a. Samenwerkingsverbanden kunnen nu ook op grond van de huidige wetgeving betrokken worden door een school voor advisering over specifieke problematiek. Toegang tot het verzuimregister voor ongeoorloofd verzuim en het vrijstellingsregister, geeft nog geen informatie over de vraag of het veronderstelde dekkende aanbod een onderdeel kan zijn voor de oplossing. Het met dit voorstel expliciet opnemen in de wet van de taak van samenwerkingsverbanden om te voorzien in een dekkend aanbod aan ondersteuningsvoorzieningen zodat leerlingen een ononderbroken ontwikkelingsproces kunnen doormaken is een goede stap.
De vraag is echter welk verschil deze wetswijziging daarin precies gaat maken. Of scholen hun zorgplicht anders gaan uitvoeren en of samenwerkingsverbanden ander, meer of beter aanbod gaan realiseren door een expliciete taak bij verzuim en inzage in alle verzuimgegevens (geoorloofd en ongeoorloofd) van leerlingen die thuiszitten. Toegang tot het verzuimregister voor ongeoorloofd verzuim en het vrijstellingsregister, geeft nog geen informatie over de vraag of het veronderstelde dekkende aanbod een onderdeel kan zijn voor de oplossing. Ook wordt er in de voorstellen niet toegelicht waarom het niet mogelijk is om in gevallen waarin dekkend aanbod ontbreekt, ouders niet gewoon om toestemming kan worden gevraagd om deze gegevens in te zien. Immers, in deze gevallen hebben ouders en leerlingen er alle belang bij dat samenwerkingsverbanden dit inzicht hebben en er ook naar handelen.
In een eerder stadium betrokken worden door scholen, of toegankelijk zijn voor ouders en leerlingen met een duidelijke (hulp) vraag over wat er nodig is kan wel bijdragen. Alle overige verzuimgegevens toegankelijk maken voor samenwerkingsverbanden, als een school dat nodig acht, is niet nodig. Bij (terechte en concrete) zorgen kan een school een leerling met het samenwerkingsverband bespreken binnen de kaders van de huidige (privacy) wet- en regelgeving. Ouders dienen daarin meegenomen te worden en moeten dan ook om toestemming worden gevraagd wanneer er bijzondere gegevens worden gedeeld.