Wet implementatie Open data richtlijn

Waar gaat deze internetconsultatie over?

De Europese Unie (EU) heeft op 20 juni 2019 de ‘Open data richtlijn’ aangenomen. Nederland moet de regels uit de Open data richtlijn nu overnemen in een Nederlandse wet. Nederland mag wel zelf bepalen in welke wet dat het beste kan gebeuren en hoe ze daarin worden opgenomen, als de inhoud maar hetzelfde is als de regels uit de richtlijn. Deze internetconsultatie gaat over de wet waarmee de regels uit de Open data richtlijn in de Nederlandse wet worden opgeschreven. Deze wet gaan we de ‘Wet implementatie Open data richtlijn’ noemen.

Het proces

De Open data richtlijn is een update van een oudere richtlijn over ‘open data’. Die oudere richtlijn is toen overgenomen in de Wet hergebruik van overheidsinformatie (Who). Het is logisch om ook deze richtlijn weer in die wet over te nemen. Met de Wet implementatie Open data richtlijn willen we daarom de Who aanpassen, door de regels uit de Open data richtlijn in de Who op te schrijven. Met deze internetconsultatie kan je je mening geven over hoe we dat willen doen. Na verwerking van alle reacties die we ontvangen, sturen we het voorstel naar de Raad van State voor een advies. Als we daarop gereageerd hebben, zullen we het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer sturen om het te gaan behandelen.

Wat is open data?

‘Open data’ of ‘hergebruik van overheidsinformatie’ gaat erover dat zoveel mogelijk informatie die de overheid zelf gebruikt voor zijn eigen taken, ook gratis, makkelijk en vrij te gebruiken moet zijn door andere personen of bedrijven. Dat gaat alleen over informatie die al openbaar is en waar niet extra voorzichtig mee omgegaan hoeft te worden. Het gaat dus niet over informatie die geheim moet blijven, zoals staatsgeheimen, bedrijfsgeheimen en de meeste persoonsgegevens.

Hergebruik van informatie makkelijker maken

De Who regelt niet zelf welke gegevens openbaar moeten zijn. Dat gebeurt vooral door de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) of in de toekomst door de Wet open overheid (Woo). Hergebruik -opnieuw gebruiken dus- van overheidsinformatie is dus niet hetzelfde als het openbaar maken van overheidsinformatie. Maar hergebruik gebeurt wel alleen met informatie die daarvoor al openbaar is gemaakt. Voor hergebruik beschikbaar maken, betekent dat de informatie:

1.    makkelijk te vinden is;

2.    in een vorm die door een computer makkelijk is te gebruiken in een ander computerprogramma;

3.    zo goedkoop mogelijk of gratis is te krijgen; en

4.    mag worden gebruikt voor (bijna) elk doel.

De overheid moet zoveel mogelijk informatie voor hergebruik beschikbaar maken. Personen en bedrijven kunnen die informatie dan gebruiken om nieuwe computerprogramma’s te maken. Denk bijvoorbeeld aan een app die voorspelt wanneer het gaat regenen. Die maakt gebruik van informatie over het weer die van het KNMI komt. Of aan een routeplanner voor op de weg. Die maakt gebruik van een digitale wegenkaart en informatie over files van Rijkswaterstaat.

Veel van de regels over hergebruik stonden al in de Who. Maar de Wet implementatie Open data richtlijn verandert daar wat aan. Dat wordt straks onder het kopje ‘Wat verandert deze wet?’ verder uitgelegd.

Voor wie is het belangrijk?

Deze wet is in de eerste plaats belangrijk voor overheidsorganisaties, overheidsondernemingen en voor bepaalde organisaties voor onderzoek en hoger onderwijs. Voor hen gaan nieuwe regels gelden.

In de tweede plaats is deze wet ook belangrijk voor iedereen die overheidsinformatie wil hergebruiken. Deze wet zorgt er voor dat er meer overheidsinformatie beschikbaar komt en dat die overheidsinformatie beter geschikt is voor hergebruik.

Wat verandert deze wet?

Kort samengevat, verandert deze wet de volgende dingen:

1) Behalve de meeste overheidsorganisaties waarvoor dat al het geval is, moeten nu ook overheidsbedrijven, organisaties voor hoger onderwijs en organisaties voor onderzoek open data beschikbaar gaan stellen voor hergebruik.

2) Voor ‘dynamische gegevens’ gaan bijzondere regels gelden: die moeten beschikbaar worden gemaakt met een API. Wat betekent dit? Dynamische gegevens zijn gegevens die vertellen hoe een situatie er op dit moment uit ziet. Als een gemeente bijvoorbeeld meet hoe druk het op dit moment in de stad is, dan is die drukte een ‘dynamisch gegeven’ dat van moment tot moment verandert. Als een persoon of bedrijf om die informatie vraagt heeft het natuurlijk niet zo veel zin als ze oude informatie krijgen. Als ze erom vragen, moeten ze dus ‘dynamische gegevens’ live beschikbaar krijgen, via een ‘Application Programming Interface’ (API). Een API is een manier om twee computerprogramma’s met elkaar te laten praten. De bedoeling is dus dat de dynamische gegevens live worden verstuurd naar het computerprogramma van de persoon of het bedrijf die die gegevens wil gebruiken.

3) De EU gaat een lijst met ‘specifieke hoogwaardige gegevenssets’ vaststellen. Dit is informatie die zo belangrijk is dat iedereen in de EU die gratis zou moeten kunnen krijgen. Voor de gegevens die op die lijst staan, gelden dus strengere regels. Ze moeten altijd gratis beschikbaar zijn, zonder dat iemand daarom hoeft te vragen. Ze worden dan op een website verzameld voor Nederland. Wij kunnen die gegevens ook gratis zien van andere landen van de EU.

4) Overheidsorganisaties mogen soms een klein bedrag vragen voor het beschikbaar maken van sommige andere informatie. Dat mag niet meer voor alle informatie.

5) Overheidsorganisaties kunnen soms afspreken dat ze bepaalde gegevens alleen met een bepaald persoon of bedrijf delen, maar niet met andere personen of bedrijven. Dat mag nu ook steeds minder vaak.

6) Overheidsorganisaties en overheidsondernemingen moeten meer hun best doen om uit zichzelf zoveel mogelijk gegevens open en beschikbaar te maken voor hergebruik.