Wet tot wijziging van de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen

Reactie

Naam	LP WAG (Rob Wijling)
Plaats	spijkenisse
Datum	13 november 2016

Vraag1

De regering vindt dat cliënten en cliëntenraden in de zorg beter gepositioneerd moeten worden om (1) de belangen van de cliënt te behartigen en (2) meer medezeggenschap te hebben over beslissingen die door de zorgaanbieder genomen worden. De zorgaanbieder moet de cliënt de ruimte geven om tegenwicht te bieden aan de belangen van andere betrokkenen in de zorginstelling. Door maatwerk kan de medezeggenschap worden afgestemd op de afhankelijkheid van de cliënt van de zorgaanbieder. Om dit te bereiken wil de regering de wet aanscherpen. In paragraaf 6 van het algemeen deel van de Memorie van Toelichting zijn de wijzigingen op hoofdlijn beschreven.

>> Vindt u het wetvoorstel effectief om de gestelde doelen te bereiken? Indien niet, heeft u suggesties voor verbetering? En zo ja, welke?

Deze regeling geeft cliënten(raden) handvatten om de gestelde doelen te bereiken. daarbij moet wel gezegd worden dat medezeggenschap vorm krijgt binnen organisaties en locaties waar zorg verleend wordt.De Wmcz is Voor het Landelijk Platform Weg Achter de Geraniums (LP WAG) en cliëntenraden enkel een kader dat de rechten en plichten van cliënten(raden) als aanbieders schetst.

Openbare vacatures
Het verplichten van openbare vacatures bij een cliëntenraad is een goede toevoeging, maar het is niet voldoende.De zorgaanbieders zouden daarnaast een inspanningsverplichting moeten hebben om de cliëntenraad te faciliteren in het vervullen van openstaande vacatures.

Contact met de achterban
We zien graag dat het "contact met de achterban" een andere invulling krijgt: hier zou de zorgaanbieder de cliëntenraad moeten faciliteren in plaat van het contact zelfstandig te stimuleren. Zo blijft de verantwoordelijkheid bij de cliëntenraad.

Recht op instemming, scholing en onafhankelijke ondersteuning
Wij zij zeer verheugd met het instemmingsrecht. De procedure richting LCvV moet hier wel duidelijk in zijn, wanneer blijkt dat een bestuurder de instemming van een cliëntenraad negeert.
De procedures ook duidelijk zijn als het gaat om scholing en onafhankelijke ondersteuning (onafhankelijkheidsverklaring). De nu toegekende rechten zijn zeer belangrijk, maar de Wmcz moet daarbij een kader bieden op welke manier cliëntenraden hun recht kunnen bekrachtigen indien nodig.

Gelaagdheid
De gelaagde medezeggenschap is een mooi streven, maar mist duidelijkheid. Wij zien hierin niet terug dat het de lokale cliëntenraden (via een medezeggenschapsregeling) bepalen welke rechten zij overdragen aan de CCR. De voorliggende regeling mist hier duidelijkheid. Wij zien dit graag tarug in het definitieve wetsvoorstel.

Vraag2

In artikel 2 van het wetsontwerp is een bepaling opgenomen die zich specifiek richt op zorgaanbieders die een instelling hebben waarin cliënten in de regel langdurig verblijven. Op basis van dit artikel worden zij verplicht om hun cliënten de mogelijkheid te bieden om inspraak te hebben op aangelegenheden die direct van invloed zijn op het dagelijks leven van de cliënt. Deze verplichting geldt naast de meer algemene verplichting voor zorgaanbieders om zorg te dragen voor een cliëntenraad en is ongeacht de omvang van de zorgaanbieder (zie naast artikel 2 ook artikel 3, lid 1).

>> Heeft u opmerkingen bij de inspraakverplichting in artikel 2?

Deze inspraakverplichting zien wij als een goede toevoeging aan het wetsvoorstel. LP WAG pleit er voor om deze verplichting voor alle aanbieders te laten gelden. Ook degene die geen zorg met verblijf bieden. Het is immers de trend dat mensen langer thuis blijven wonen. Daarnaast is het juist van belang dat mensen die thuis zorg krijgen mogelijkheid tot inspraak hebben. Zij missen de collectieve belangenbehartiging die binnen een instelling met verblijf plaatsvindt.

De invulling van deze inspraakverplichting moet in samenspraak met cliënten en (wanneer van toepassing) de cliëntenraad tot stand komen. Wel missen we nog een belangrijk punt inde regeling zelf. We zien niet terug hoe cliënten de informatie krijgen die noodzakelijk is voor inspraak. Informeren gaat immers vooraf aan inspraak. Wij zien in het definitieve wetsvoorstel graag terug hoe hier invulling aan wordt gegeven.

Daarnaast vragen wij ons af hoe deze verplichting ingevuld wordt bij (zeer) grote zorgorganisaties. Een gevolg kan zijn dat het beleid per locatie verschilt. Wij juichen dit zeker toe, maar zien dat nu binnen veel zorgorganisaties juist sprake is van een verdere centralisatie.

Vraag3

In het wetsontwerp wordt op diverse plaatsen ruimte voor maatwerk in het organiseren van medezeggenschap geboden. Daardoor is het mogelijk dat cliëntenraden en zorgaanbieders eigen afspraken maken. Deze kunnen afwijken van de algemene regeling in de wet. Bijvoorbeeld wanneer directe participatie van cliënten meer op de voorgrond komt te staan. Het wetsontwerp biedt hiertoe de ruimte. Het horen van de stem van de cliënt kan immers op veel verschillende manieren gebeuren.

>> Vindt u dat dit wetsontwerp voldoende ruimte biedt aan zorgaanbieders en cliëntenraden voor maatwerk?

Het wetsvoorstel biet volgens LP WAG maatwerk als het gaat om de invulling van het advies- en instemmingsrecht. Verder zien wij in de wet vooral de rol van de zorgaanbieder terug als het gaat om de invulling van de medezeggenschap. De cliënt en de cliëntenraad hebben in de voorliggende wet geen actieve rol, terwijl dit de insteek hoort te zijn.

Actieve rol voor cliënten
Een voorbeeld hiervan is het opstellen van de medezeggenschapsregeling. Hier is de zorgaanbieder verantwoordelijk voor. Wij kunnen ons voorstellen dat een (representatieve) vertegenwoordiging van cliënten dit ook zou kunnen doen in samenspraak met de zorgaanbieder. Dit zien wij niet terug in de voorliggende regeling, terwijl het voor de hand ligt dat cliënten zelf vorm geven aan de medezeggenschap.

Zo kan de uitkomst van een actieve rol van cliënten zijn dat er geen cliëntenraad nodig is. Daar moet ook ruimte voor zijn. Geen enkele organisatie is nl. hetzelfde.Op elke plek bestaan andere wensen en behoeften die niet in een landelijke regeling gevat kunnen worden.Daarom zien wij graag een een actieve rol voor cliënten terug in het definitieve wetsvoorstel, waar hen de mogelijkheid wordt geboden om medezeggenschap in te vullen op een manier die bij hen past.

Vraag4

In de Jeugdwet zijn bepalingen opgenomen over de medezeggenschap bij jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen (artikelen 4.2.4 tot en met 4.2.12 Jeugdwet). Door de voorgestelde wijzigingen in dit wetsontwerp ontstaan er verschillen tussen de regels die gelden voor de jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen en de regels voor de zorgaanbieders waarop dit wetsvoorstel zich richt. Voor een beeld van deze verschillen wordt verwezen naar paragraaf 6 van bijgevoegde Memorie van Toelichting. Met name bij jeugd-GGZ en jeugd-LVB kan het voorkomen dat een jeugdhulpaanbieder ook wordt aangemerkt als een zorgaanbieder in de zin van dit wetsontwerp, omdat ook GGZ-zorg of LVB-zorg voor niet-jeugdigen wordt aangeboden. Hierdoor zouden twee afwijkende regimes op deze aanbieders van toepassing zijn, hetgeen niet de bedoeling is. De regering is daarom van plan om aan het onderhavige wetsontwerp een onderdeel toe te voegen waarin de Jeugdwet zodanig wordt gewijzigd dat het regime van de nieuwe Wmcz ook van toepassing wordt op alle jeugdhulpaanbieders en gecertificeerde instellingen in de zin van de Jeugdwet.

>> Wat is uw oordeel over een zodanige wijziging?

LP WAG juicht het wijzigen van de Jeugdwet zeker toe. De rechten van jongeren en ouders binnen de jeugdhulp mogen ook zeker versterkt worden. Binnen deze sector is het bijvoorbeeld niet gebruikelijk dat raden een onafhankelijke ondersteuner hebben. En dat er een goede samenwerking tusse raden en bestuurders is. De Wmcz kan voor zorgaanbieders binnen de jeugdhulp een waardevol kader zijn om medezeggenschap vorm te geven. Er zijn al aanbieders die de Wmcz als leidraad gebruiken. Deze goed voorbeelden zouden vanzelfsprekend moeten zijn.

Jongerenraden en jeugdhulp van gemeenten
Daarnaast vragen wij ons af wat deze wijziging betekent voor de positie van jongerenraden in de jeugdhulp. Gaat de Wmcz ook voor hen gelden? Afsluitend hebben we een opmerking over de definitie van jeugdhulp: gemeenten kopen jeugdhulp in bij zorgaanbieders, maar bieden ook zelf jeugdhulp aan, bijvoorbeeld via wijkteams. Houdt de wijziging van de Jeugdwet in dat de gemeenten ook zelf medezeggenschap moeten regelen? Wij zien gaarne antwoorden op deze vragen.

Vraag5

Heeft u nog overige opmerkingen?

De voorgestelde herziening van de Wmcx is een volgende stap naar echte zeggenschap van mensen over de zorg die ze krijgen.Het instemmingsrecht voor cliëntenraden laat zien dat de stem van mensen die zorg nodig hebben steeds serieuzer wordt genomen. De Wmcz is echter voor ons een kaderwet. (Mede)zeggenschap vindt plaats op lokaal niveau en dat moet vooral zo blijven. Met de Wmcz in de hand open is wat niemand wil. Laat de wet voorwaarden scheppen en vooral mensen vertrouwen geven.

Bovenwettelijke rechten
Afsluitend heeft LP WAG nog een aantal opmerkingen. Het is ons niet duidelijk in hoeverre huidige bovenwettelijke rechten behouden blijven voor cliëntenraden. Zij hebben afspraken gemaakt met zorgaanbieders over rechten die niet in de huidige Wmcz als in de voorliggende regeling staan.Wij zien graag dat cliëntenraden deze rechten kunnen behouden, zonder dat een geheel nieuwe medezeggenschapsregeling noodzakelijk is.

Medezeggenschap in de Wmo
In de voorliggende regeling missen wij een belangrijk punt: de medezeggenschap in de Wmo. Er is een eerste stap gezet met de inbedding van medezeggenschap als een aanbieder zorg uit zowel de Wlz, Zvw als Wmo levert. De cliëntenraad mag dan ook advies geven over zorg die vanuit de Wmo wordt geleverd. LP WAG ziet ook echter graag dat aanbieders die alleen zorg uit de Wmo leveren ook onder de Wmcz vallen. Dan geven wij echte (Mede)zeggenschap aan mensen die zorg nodig hebben. Daarom adviseren wij met klem om deze toevoeging in het definitieve wetsvoorstel op te nemen.

Organisatie van zorg
Boven alles willen we nog stellen dat deze regeling uitgaat van de huidige regeling van de zorg. LP WAG kan zich voorstellen dat in de toekomst een andere organisatie van zorg noodzakelijk blijkt en dat de cliëntenraad daar een andere rol in krijgt. Gaarne verwijzen wij naar een publicatie die LOC Zeggenschap in zorg hierover heeft uitgebracht eerder dit jaar.Een andere organisatie van zorg vraagt om radicaal maatwerk in medezeggenschap. WE hebben al eerder in onze reactie gesteld dat dit in deze regeling niet voldoende is. Daarom willen wij u meegeven hier nogmaals naar te kijken.

Tot slot
In art. 11 van deze regeling staat dat de cliëntenraad een bindende voordracht heeft in de Raad van Bestuur. Dit moet zijn de Raad van Toezicht. Zie de brief van de minister n.a.v. de ingestelde onderzoeken.