Het eerste concept van het Nederlandse herstel- en veerkrachtplan (HVP)
Reactie
| Naam | Kunsten '92 (M Versteegh) |
|---|---|
| Plaats | Amsterdam |
| Datum | 5 mei 2022 |
Vraag1
In het bijgevoegde eerste conceptplan staan 39 maatregelen, bestaande uit 23 investeringsplannen en 16 hervormingen. Het eerste conceptplan heeft daarmee een voorlopige omvang van EUR 7,7 mld. Alle ministeries hebben bijgedragen aan dit concept, waardoor het bredere hervormingsverhaal van Nederland goed naar voren komt. Omdat het Nederlandse HVP wordt gebruikt om reeds begrote of in het coalitieakkoord gedekte maatregelen te financieren draagt het integraal bij aan het realiseren van de plannen en ambities van dit kabinet. Het eerste conceptplan leunt dan ook op een aantal thema’s die voor het kabinet van groot belang zijn, zoals klimaatverandering, volkshuisvesting en de arbeidsmarkt. Ook wordt geïnvesteerd in digitalisering, onderwijs en zorg.Wat is uw reactie op het eerste concept van het Nederlandse Herstel- en Veerkrachtplan?
Kunsten '92 en Federatie Creatieve Industrie constateren met teleurstelling dat de culturele en creatieve sector niet wordt genoemd in het conceptplan. De Europese Commissie heeft de culturele en creatieve sector (css) in haar industriestrategie geïdentificeerd als een van 14 strategische ecosystemen. Ons Kabinet heeft zich voorgenomen de creatieve industrie te betrekken bij de grote maatschappelijke opgaven en hier ligt een tot op heden volledig over het hoofd geziene kans om dat ook te doen. De voorgestelde, voornamelijk technologisch georiënteerde maatregelen, zouden met veel meer aandacht voor het perspectief van de burger ontegenzeggelijk aan effectiviteit winnen.
Met name de gedragsvraagstukken van de klimaatopdracht, volkshuisvesting en digitalisering maar ook van de andere maatregelen zijn volledig en ten onrechte buiten beschouwing gelaten. Bij uitstek het domein van de culturele en creatieve sector die met haar verbeeldingskracht, sleutelmethodologieën en ontwerpend vermogen een niet te onderschatten bijdrage kan en wil leveren aan het creëren van oplossingen en oplossingsrichtingen.
Het Kabinet zou de aanpak van de Europese Commissie tot voorbeeld moeten nemen. Via het New European Bauhaus wordt de Europese culturele en creatieve sector gemobiliseerd ten behoeve van de Green Deal. De ccs wordt in andere lidstaten (wel) in stelling gebracht (zie ook de recent verschenen RRF ‘Thematische Analyse Cultural & Creative Industries’ van de Commissie) en vormt daarmee tevens een bedreiging voor ónze ccs, nu nog van wereldklasse.
Maar wellicht het belangrijkste is dat een groot deel van de Nederlandse 368.000 professionals en 206.000 creatieve bedrijven met hun enorme denk- en verbeeldingskracht niet kunnen wachten om samen met de overheid deze uitdagingen aan te gaan.
Vraag2
Het conceptplan behelst een robuust pakket aan maatregelen die gericht de groene transitie in Nederland bevorderen. Zo worden bijvoorbeeld de auto- en energiebelastingen hervormd en worden de CO2-heffing voor de industrie en de vliegbelasting aangescherpt. Deze hervormingen zullen onder andere tot een significante emissiereductie leiden. Ook wordt met dit conceptplan de stikstofproblematiek geadresseerd met maatregelen die de stikstofuitstoot in de agrarische, mobiliteits- en industriesector verminderen. Verder zijn maatregelen opgenomen die gericht zijn op natuurherstel en –verbetering. Met opname van investeringen als Wind op Zee, waarmee de duurzame opwekcapaciteit wordt vergroot, wordt de broeikasuitstoot verminderd en de energietransitie gefaciliteerd.Wat vindt u van deze investeringen en hervormingen? Zijn er specifiek investeringen of hervormingen waar u op zou willen reageren? Zo ja, wat is hierop uw reactie?
De gedragscomponent van de groene transitie wordt volledig buiten beschouwing gelaten. Van de iconische ‘pianotrap’ voorbeeld, die behalve gezondheidswinst ook vermindering van energieverbruik oplevert, valt in dat opzicht veel te leren. Een integrale benadering levert niet alleen een hoger rendement op van de maatregelen maar vergroot ook het draagvlak voor ingrijpende maatregelen.
Vraag3
Nederland blijft fors investeren in digitalisering. Zo zijn projecten in dit eerste conceptplan opgenomen die zich richten op het versterken van de digitale vaardigheden van de (toekomstige) Nederlandse beroepsbevolking, ten goede van het groeipotentieel en de weerbaarheid van de economie. Ook wordt geïnvesteerd in veilige, slimme en duurzame mobiliteit, in kunstmatige intelligentie en in de ontwikkeling van quantum technologie. De Nederlandse strafrechtketen wordt verder gedigitaliseerd en dat biedt kansen om werk effectiever en efficiënter te doen, onder andere door de administratieve lasten en fouten in registraties terug te dringen en nieuwe manieren van werken te realiseren. Maatschappelijk biedt het kansen om professionals en burgers een betere informatiepositie te geven. Breder wordt het informatiebeheer van de overheid (digitaal) herijkt, zodat de transparantie en vindbaarheid daarvan toeneemt.Wat vindt u van deze investeringen en hervormingen? Zijn er specifiek investeringen of hervormingen waar u op zou willen reageren? Zo ja, wat is hierop uw reactie?
Veruit de meeste cultuurdata zijn niet of slecht gedigitaliseerd. De wel beschikbare digitale data zijn vaak moeilijk bruikbaar voor de diverse doelgroepen. Via een centrale aanpak kunnen noodzakelijke schaalvoordelen worden gerealiseerd bij het verbinden van datasets, bij het verbeteren van de kwaliteit en toegankelijkheid ervan en bij het ontwikkelen van competenties voor onze talloze erfgoed- en podiumkunstinstellingen. Een centrale, generieke infrastructuur kan bijvoorbeeld bijdragen aan het verbeteren van de datakwaliteit van digitale erfgoed- en cultuurcollecties en het verder ontwikkelen van voorzieningen voor het digitaal verbinden van de diverse collecties.
Het digitale domein is volledig vercommercialiseerd, terwijl het eigenlijk een publieke plek zou moeten zijn. De vraag hoe we het internet weer van ons allemaal kunnen maken is relevant en verdient onderzoek en experiment, niet alleen door wetenschappers maar ook door kunstenaars en burgers en die vraag mag niet ontbreken bij het vormgeven van een inclusieve samenleving.
Concreet is de maatschappelijke impact van deze investering in ccs - en erfgoed in het bijzonder - zichtbaar in langs twee lijnen, namelijk: 1. Versterking van het innovatievermogen van de cultuursector en aanpalende sectoren, en daarmee een duurzame groei en werkgelegenheid op de lange termijn. 2. Digitale toegang tot en participatie in cultuur door de diverse doelgroepen, zoals wetenschap, onderwijs, creatieve industrie, maar natuurlijk ook het brede publiek in Nederland.
Vraag4
Dit kabinet zet in op het verbeteren van de beschikbaarheid, de betaalbaarheid en de kwaliteit van wonen. Om het woningtekort tegen te gaan zijn er tot 2030 ongeveer 900.000 woningen extra nodig. Dat betekent dat er ongeveer 100.000 woningen per jaar moeten worden gebouwd. De woningbouwimpuls gebruiken we om een deel van de woningbouwopgave te stimuleren. Tevens worden de verstoringen op de woningmarkt verminderd doordat de verruimde schenkingsvrijstelling eigen woning wordt geschrapt én door de leegwaarderatio af te schaffen, waardoor de belasting van het rendement op verhuurde woningen in box 3 meer zal gaan aansluiten bij de praktijk. Dit in aanloop naar het nieuwe stelsel box 3 werkelijk rendement.Wat vindt u van deze investeringen en hervormingen? Zijn er specifiek investeringen of hervormingen waar u op zou willen reageren? Zo ja, wat is hierop uw reactie?
Om honderdduizend woningen per jaar geen honderdduizend ecologische tijdbommen te laten zijn is de tot op heden nagenoeg onbenutte, maar in ieder geval onderbenutte, integrale ontwerpkracht nodig van ontwerpers en architecten. Maar liefst veertienduizend (14.000) registerarchitecten, ontwerpers en stedenbouwkundigen staan in de startblokken om klimaatneutraal of -positief en zonder vertraging te kunnen bouwen, om bestaande gebouwen beter te kunnen benutten en om alternatieve bouwvormen te faciliteren.
Vraag5
Eén van de speerpunten van dit eerste concept-HVP is kansengelijkheid en bestaanszekerheid. Een belangrijk onderdeel van dit conceptplan is dan ook dat de tweede pijler van het Nederlandse pensioenstelsel ingrijpend wordt hervormd, met als doel dat deze beter aansluit bij de hedendaagse arbeidsmarkt. De verlaging van de zelfstandigenaftrek verlaagt de verschillen in fiscale behandeling tussen werknemers en zelfstandigen, waardoor een belangrijke prikkel voor schijnzelfstandigheid wordt aangepakt. Daarnaast heeft het conceptplan aandacht voor begeleiding van werk(loosheid)-naar-werk en de duurzame inzetbaarheid van mensen op de arbeidsmarkt. Verschillende maatregelen in dit eerste conceptplan zetten in op werkbegeleiding en scholing. Daarmee wordt beoogd de structurele veranderingen in de arbeidsmarkt, mede als gevolg van de coronacrisis, op te vangen.Wat vindt u van deze investeringen en hervormingen? Zijn er specifiek investeringen of hervormingen waar u op zou willen reageren? Zo ja, wat is hierop uw reactie?
Het plan wint aan kracht en geloofwaardigheid als er ook of meer aandacht is voor nieuwe vormen van werken zoals bijvoorbeeld hybride banen, coöperatieve arbeidsongeschiktheids- en ouderdomsverzekeringen, een leven lang leren enz.
Vraag6
Tijdens de coronacrisis is nog duidelijker geworden hoe belangrijk een sterke gezondheidszorg is. In het eerste concept-HVP zijn dan ook investeringen opgenomen die tijdens de pandemie de zorgsector veerkrachtiger en toekomstbestendiger hebben gemaakt, zoals de vergroting van de personele capaciteit en de uitbreiding van intensive care (IC)-units. Deze investeringen zijn onderdeel van een bredere kabinetsambitie voor een flexibele opschaling en inzet van de IC-capaciteit. Op termijn leiden de investeringen en hervormingen die in dit eerste conceptplan zijn opgenomen tot versterking van de publieke gezondheidszorg en de pandemische paraatheid.Wat vindt u van deze investeringen en hervormingen? Zijn er specifiek investeringen of hervormingen waar u op zou willen reageren? Zo ja, wat is hierop uw reactie?
De creatieve industrie heeft met het Fieldlab Evenementen aangetoond in zeer korte tijd een gecontroleerde experimenteerruimte te kunnen organiseren, waarvan de gevalideerde uitkomsten bijdroegen aan de ontwikkeling van effectief beleid. Positieve gedragsbeïnvloeding draagt ook bij aan pandemische paraatheid. Er valt in dat opzicht veel te leren van de coronacrisis: welke maatregel werkt wel en welke niet en waarom wel of niet (in Nederland)? Zijn de routekaarten wel voor iedereen te begrijpen of kunnen er via bijvoorbeeld 'gamification' meer mensen worden bereikt? Onze applied gameontwikkelaars zijn van wereldklasse en denken hier graag over mee.
Vraag7
Het kabinet onderschrijft de noodzaak om agressieve belastingplanning aan te pakken, omdat daarmee het belastingstelsel efficiënter en eerlijker wordt. Het kabinet zet zich daarvoor in via nationale maatregelen en op internationaal terrein. Daarom zijn maatregelen opgenomen die tot de bestrijding van belastingontwijking leiden. Ook neemt het kabinet maatregelen op die de grondslag voor de belasting op bedrijven verbreedt. Daarnaast zet het kabinet sterk in op het voorkomen en bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering, met onder andere het plan van aanpak witwassen uit 2019. In het eerste concept-HVP zal een aantal maatregelen op het gebied van agressieve belastingplanning en het voorkomen van witwassen en terrorismefinanciering terugkomen.Wat vindt u van deze investeringen en hervormingen? Zijn er specifiek investeringen of hervormingen waar u op zou willen reageren? Zo ja, wat is hierop uw reactie?
Om veiligheid te bewaken en ondermijning tegen te gaan, is hulp vanuit de samenleving onmisbaar. Het vraagt om andere omgangsvormen. Social designers zijn professionals in het ontwerpen van deze omgangsvormen en van nieuwe handelingsperspectieven. Via social design aanpak draagt de groeiende discipline van ervaren ontwerpers en kunstenaars bij aan het organiseren van systemische impact op sociaal-maatschappelijke vraagstukken.
Vraag8
Heeft u nog overige opmerkingen over het concept-HVP, het proces, specifieke maatregelen en/of andere zaken?Er is nu voor € 7,7 miljard aan voornamelijk technologische oplossingen voorzien. Zonder aandacht voor - en investering in - maatschappelijke innovatie gaat geen enkele oplossing op den duur (voor iedereen) werken. Dat is schrijnend omdat de benodigde kennis, kwaliteit en inzet wel voorhanden is.
Een centraal aangestuurd proces met een heldere en uitdagende visie als uitgangspunt had meer recht gedaan aan deze unieke kans en had ontegenzeggelijk meer opgeleverd dan de bonte verzameling maatregelen die deze versie vertegenwoordigt.
En tenslotte: met de oplossingen van gisteren kunnen we de complexe uitdagingen van de toekomst niet aan. Daarvoor is alle denkkracht nodig waar we over beschikken. Dus ook (of juist) die van culturele en creatieve professionals.
Zie voor verdere duiding ook de bijgevoegde New Creatieve Deal, in 2021 gepresenteerd door Kunsten ’92 en Federatie Creatieve Industrie.