Wet aanscherping strafbaarstelling ronselen en vereisten toewijzing restzetels

Reactie

Vraag1

Aan het voorstel om in het geval van gemeenteraadsverkiezingen, net als bij verkiezingen voor de Tweede Kamer, een partij geen “restzetels” toe te kennen indien het aantal behaalde stemmen lager is dan “de” kiesdeler kleven nogal wat nadelen. Zo leidt het voorstel tot onredelijke resultaten als de betreffende partijen samen een substantieel deel van de kiezers vertegenwoordigen. In het zeldzame geval dat elke partij beneden die drempel zit, ontstaat zelfs een impasse. Los daarvan zijn dit numeriek verschillende kiesdelers.

Om in de Tweede Kamer te mogen meepraten en -stemmen heeft een partij aan 1/150 van de stemmen genoeg, maar in een gemeente met 19 zetels is minstens 1/19 nodig, bijna het achtvoudige.

Dat de drempel voor de Eerste Kamerverkiezing te hoog wordt geacht zou reden moeten zijn om dit voorstel in te trekken, aangezien het in alle andere gevallen om een zelfs nog hogere drempel gaat.

Er worden twee redenen genoemd om de lat voor deelname aan de gemeentepolitiek hoger te leggen dan voor deelname aan de landelijke politiek: al te sterke “versplintering” leidt tot moeizamere coalitievorming dan aanvaardbaar wordt geacht, en voor partijen met maar één zetel is in de praktijk de werkdruk te hoog.

In de bijlage bepleit ik dat er geen fundamenteel onderscheid is tussen “restzetels” en zetels die “op eigen kracht” zijn binnengehaald, dus dat dit voorstel gefundeerd is op een onzuiver uitgangspunt en alleen al daarom heroverweging verdient, en bespreek ik voor de beide gesignaleerde problemen alternatieve oplossingen die wiskundig zuiverder en ook effectiever zijn.

Voor deze alternatieve oplossingen is het nodig om in meerdere of mindere mate te breken met de traditie om elke zetel evenveel stemgewicht toe te kennen, en het overwegen waard om de methode-D’Hond om “restzetels” te verdelen te verruilen voor de Webster/Sainte-Laguë-methode of zelfs over te stappen op fractionele stemgewichten.

Dat laatste zou de weg vrijmaken om alsnog een drempel in de geest van dit wetsvoorstel in te voeren, alleen niet als kiesdrempel maar als drempel om over een onderwerp te mogen meepraten en -stemmen, en partijen met minder kiezers dan de drempel per onderwerp de mogelijkheid te geven een samenwerking op ad-hocbasis aan te gaan, voor dat onderwerp één gezamenlijke woordvoerder aan te wijzen en deze middels volmacht hun stemgewicht mee te geven, zodat die woordvoerder alsnog voldoende kiezers vertegenwoordigt om aan de drempel-eis te voldoen.

Bijlage