Wijziging van de Participatiewet in verband met het op onderdelen in balans brengen van de wet tussen bestaanszekerheid, re-integratie en handhaving

Reactie

Vraag1

Goed dat naar aansluiting bij de doelgroep wordt gezocht, maar ik vraag mij af of die hiermee is gevonden.

Waar gaat het nou helemaal om? Teken in gedachten de grafiek van iemands inkomen als functie van de variabelen die de persoon zelf in de hand heeft. Die grafiek laat zich in eerste benadering beschrijven met een formule die lineair is in die variabelen. Als die lineaire formule recht doet aan "werken moet lonen en op pech hoort geen straf te staan" ben je al een heel eind op weg naar een rechtvaardig en toch niet al te complex vangnet.

De eis "werken moet lonen" betekent dat de partiële afgeleide naar het aantal gewerkte uren positief moet zijn. De eis "op pech hoort geen straf te staan" betekent dat twee verschillende mensen die elk doen wat in redelijkheid van de persoon gevraagd kan worden op een vergelijkbaar plekje op de welvaartsladder moeten uitkomen, dus dat de formule van persoon tot persoon zal verschillen.

Voor een goede balans tussen bestaanszekerheid, re-integratie en handhaving is het dus nodig om per uitkeringsgerechtigde een formule op maat op te stellen. Dat kan in theorie door in de wet één algemenere formule vast te leggen met ook alle variabelen die mensen niet in eigen hand hebben. Maar dan ben je weer terug bij af, want die algemenere formule zal minstens zo complex zijn als het huidige sociale vangnet.

Ik onderschrijf dan ook het belang van meer handelingsruimte voor de uitvoerend professional. Die zit in een betere positie dan de wetgever om in kaart te brengen welke variabelen de individuele uitkeringsgerechtigde in eigen hand heeft (zoals uren betaald of juist onbetaald werk, solliciteren of een cursus), en wat in termen van die variabelen in redelijkheid van de persoon gevraagd kan worden (bijvoorbeeld rekening houdend met een urenbeperking).

De vertaalslag naar een formule op maat zal in veel gevallen niet eenduidig zijn, doordat de uitkeringsgerechtigde meer dan één variabele in eigen hand heeft. Dit geeft de uitvoerend professional een instrument in handen om de ene of juist de andere tijdsbesteding te stimuleren. Het is zelfs denkbaar om de formule in de loop der tijd bij te stellen voor stapsgewijze begeleiding naar de arbeidsmarkt of om juist recht te doen aan geleidelijk afnemende kansen om nog betaald werk te vinden.