Discussiestuk 'Zorg voor de Toekomst'

Reactie

Vraag1

Ja, ten dele. Preventie & Gezondheid, Organisatie & Regie zijn thema’s waarin RegioPlus zich op zich in herkent. Hierbij is het allerbelangrijkste dat er anders naar mensen en anders naar de zorg wordt gekeken. Uitgaan van mogelijkheden, uitgaan van wat wel kan in plaats van wat niet meer kan. Het gedachtegoed van Positieve Gezondheid is hiervan een mooi voorbeeld. Dat vraagt van zorgprofessionals, -bestuurders en -organisaties anders denken en anders doen. Ook van onderwijs, medici, inspecties, zorgverzekeraars, gemeenten en andere partijen.

Echter, bewegingen op deze thema’s zijn onlosmakelijk verbonden met de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, nu en in de toekomst. Wat betekent de krimpende beroepsbevolking voor de stijgende zorgvraag?

De huidige en toekomstige tekorten aan beschikbare en gekwalificeerde professionals (lees: de arbeidsmarkt) vormen wat RegioPlus betreft dé drijfveer en dé noodzaak om de zorg NU anders te organiseren. Voldoende en gekwalificeerde werkenden wordt dé ‘driver’ van de benodigde veranderingen in de zorg.

Daarom stelt RegioPlus de volgende thema-indeling voor:
1. Preventie en gezondheid
2. Anders besturen vanuit een gezamenlijke maatschappelijke opgave
3. Anders werken, de arbeidsmarkt en meer werkplezier

In de beleidsopties in de discussienota dienen naar onze mening de implicaties voor de arbeidsmarkt een vast element te zijn.

Bij Vernieuwing & Werkplezier schiet werkplezier tekort als thema. Het vraagstuk van de arbeidsmarkt in Zorg en Welzijn vraagt om structurele en fundamentele veranderingen (zie document visie RegioPlus). Daarom stellen wij voor dit te veranderen in ‘Anders werken, de arbeidsmarkt en meer werkplezier’.

De vraagstukken en oplossingen voor de toekomst van zorg en welzijn hebben hoe dan ook altijd invloed op het aantal werkenden, de kennis en kunde die zij nodig hebben en hoe zij worden toegeleid, opgeleid en begeleid in hun werk en hun ontwikkeling. De kwaliteit en kwantiteit en de vaardigheden van zorgprofessionals zijn direct verbonden mét de zorg in de toekomst.

Vraag2

Ja, in het stuk komen de grote knelpunten wel terug.

Bij het thema Preventie & Gezondheid is het knelpunt van de schotten in de (financiering van de) zorg ook belangrijk. Bij alle drie thema’s is de krapte op de arbeidsmarkt een knelpunt. Dit knelpunt gaat ook zorgen dat het systeem zal veranderen omdat capaciteit niet (meer) beschikbaar is en we anders moeten organiseren.

Aanvullend vraagt RegioPlus aandacht voor het investeren in de kwaliteit van leidinggevenden en de HR-functie, in samenhang met eigentijdse visie op besturen, leiderschap en modern werkgeverschap vanuit de praktijkbehoefte. De manier van aansturing komt in o.a. het RegioPlus uitstroomonderzoek naar voren als een belangrijke reden om te vertrekken.

Ook ontbreekt het aan een strategische blik van veel zorgorganisaties. Ondanks de ervaren krapte is het nog steeds niet gebruikelijk dat er een Strategisch Personeelsplan in elke organisatie is. Dat weer de basis vormt voor een (regionaal) actieplan.

RegioPlus heeft een mooi integraal en sterk netwerk wanneer het gaat om arbeidsmarkt en het in samenwerking met alle betrokkenen werken aan oplossingen vanuit regionaal perspectief. Overige partijen met zo’n brede blik over branches heen zijn er in veel regio’s niet. Het blijkt vooralsnog lastig om samenwerking en regie op integrale zorg en welzijn in de regio te organiseren. Dit is echt een knelpunt waar meer aandacht voor moet zijn in een contourennota. Met een aantal randvoorwaardelijke bewegingen en stappen kan samenwerking in de regio verder worden gestimuleerd.

De meer specifieke knelpunten die spelen op de arbeidsmarkt verschillen per regio. Deze zijn vaak afhankelijk van demografie, spelers in de regio (bijv. het ontberen van bepaalde opleidingen in de regio waardoor bepaalde beroepsgroepen minder aanwezig zijn), etc.

Zoals gesteld, mist RegioPlus de arbeidsmarkt als essentieel uitgangspunt in de thema’s. Dit is voorwaardelijk om de toekomstgerichte zorg, hoe die ook verder vorm en inhoud krijgt, te realiseren.

Vraag3

1. Preventie & Gezondheid
a. Beleidsoptie betere inbedding van preventie en leefstijl: regionale aanpak
RegioPlus is voor een regionale aanpak voor de uitvoering en financiering van preventieactiviteiten.
b. Beleidsoptie krachtiger inzet op voorkomen: bevorderen van eigen regie
Vanuit het perspectief van ‘de mens’ (burger, cliënt, bewoner, patiënt, etc.) gedacht en georganiseerd.

2. Organisatie & Regie > Voorstel: Anders besturen vanuit een gezamenlijke maatschappelijke opgave
a. Beleidsopties intensiveren van samenwerking in de regio:

i. Meer (regionale) flexibele organisatievormen
Door in iedere regio een flexibele schil van zorgmedewerkers te vormen, worden zorgaanbieders beter in staat gesteld om piekbelasting op te vangen. De organisatie overstijgende, flexibele inzet van zorgpersoneel kan verder worden vergemakkelijkt door de btw-verplichting voor de uitleen van zorgpersoneel weg te nemen. RegioPlus is hier voorstander van (zie ook toekomstgerichte arbeidsmarkt).

ii. Regiobeelden
RegioPlus is voor het faciliteren en uniformeren van regiobeelden. Hierbij dienen de arbeidsmarktopgaven nadrukkelijk onderdeel te zijn. Essentieel is het samenwerken aan de regionale strategische arbeidsmarktopgaven.

iii. Eenduidigheid over ‘de regio’
Dit is wat RegioPlus betreft niet noodzakelijk. Het is een systemische benadering, iedere indeling brengt inrichtings- en afstemmingsmechanismen met zich mee. Samenwerking gericht op de maatschappelijke opgave dient voorop te staan.

iv. Meer publieke regie in de regio:
RegioPlus is tegen het benoemen van een onafhankelijke bemiddelaar of ‘ketenregisseur’.

b. Beleidsopties bevorderen van coördinatie tussen domeinen :
i. Ruimte voor experimenten domein overstijgende samenwerking.
RegioPlus is voor experimenten met domein overstijgende samenwerking, waarmee nieuwe leveringsvormen ontwikkeld kunnen worden. Succesvolle voorbeelden kunnen vervolgens als basis dienen voor toekomstige vernieuwing.

3. Vernieuwing & Werkplezier > Voorstel: Anders werken, de arbeidsmarkt en meer werkplezier
a. Beleidsopties ruimte voor noodzakelijke vernieuwing

i. Zorgprofessionals maken de zorg en zijn de sleutel tot verandering.
De beoogde veranderingen in de zorg moeten samen met de zorgverleners worden georganiseerd.

ii. Een versterking van verander- en organisatiekracht.
Leeromgevingen in de regio van zorgverleners, management en bestuur .

Vraag4

Ja.
Algemeen:
Neem bij het uitwerken van de beleidsopties (de consequenties voor) de arbeidsmarkt als uitgangspunt en randvoorwaarde op haalbaarheid.

Zoals gezegd is integrale gezondheidszorg van belang. Als RegioPlus zien wij dat samenwerking en regie in de regio op geïntegreerde zorg nodig is, omdat dit voor de arbeidsmarkt ook knelpunten op kan leveren. In de regio zijn hiervoor ook al ontwikkelingen gaande. Sluit aan bij wat al loopt, afhankelijk van wat een regio nodig heeft.

Meer regionale samenwerking dwing je niet af, een onafhankelijk bemiddelaar voegt niets toe. Zorg dat de samenwerking wordt vergemakkelijkt door eenduidigheid in taal en systemen, zodat informatie uitwisseling eenvoudig is. Dit belemmert nu de praktische uitvoering van samenwerking enorm. Zorg als overheid voor wettelijke standaarden op zeer korte termijn.

Samenwerking in de regio op een integrale aanpak ontstaat tussen en met de partijen in de regio via ‘leidende coalities’ en dat kan niet of moeilijk ‘opgelegd’ worden door onafhankelijke regionale bemiddelaars of een aantal andere tools die genoemd worden in de discussienota. Stimulering van deze samenwerking via leidende coalities in regionale netwerken als die van de 14 regionale werkgeversorganisaties, zien wij als aanvullende beleidsoptie.

Voorwaarde voor goed beleid is dat regie en verantwoordelijkheden op dezelfde plek belegd worden. Op dit moment is dit te vaak niet zo. Bij elke beleidsoptie moet daar goed over nagedacht worden.

Specifiek:
• RegioPlus zet in op een toekomstgerichte arbeidsmarkt. Met nieuwe arbeidsvormen (zoals bijvoorbeeld regionaal werkgeverschap en ondernemend werknemerschap) en andere competenties die nodig zijn om preventie, anders organiseren en anders werken (sociale en digitale vernieuwing) mogelijk te maken.
• Thema Preventie & Gezondheid: zorgverzekeraars spelen een belangrijke rol spelen in bevorderen van meer samenwerking in wijken en tussen organisaties. Echt investeren in de straat / wijk en in burgers.
• Thema Organisatie & Regie: Als vanuit de cliënt gedacht en georganiseerd zal ketengericht over/door de schotten van de financieringen samengewerkt moeten worden. Samenwerking in de wijk met andere disciplines vergt investeringen, levert het heel veel winst in gezondheid, preventie, tijd, kwaliteit en uiteindelijk geld op.

Vraag5

Welke beleidsopties ontbreken er nog?
? Het wegnemen van belemmeringen en drempels waardoor het voor zorgprofessionals en zorgorganisaties aantrekkelijker wordt om de zorg over grenzen van de eigen organisatie te organiseren. Zoals de btw-vrijstelling voor in- en uitleen zorgpersoneel in loondienstverband.

? Uitgaan van het principe van positieve gezondheid. Dit vraagt verandering op vele terreinen: onderwijs, meer nadruk op mantelzorg, participatie van cliënten, het managen van verwachtingen van consumenten/burgers, betaald vrijwilligerswerk en optioneel een beloning van mantelzorg, opnemen in cao’s van alle sectoren en bedrijfstakken dat er meer ruimte komt voor mantelzorg.

? Meer uitgaan van talent in plaats van kwalificatieniveau. Leid sneller/kortdurender op in leereenheden met civiel effect. Dit bevordert zij-instroom en ‘van werk naar werk’.

Bijlage