Discussiestuk 'Zorg voor de Toekomst'

Reactie

Vraag1

Ja. Wij zien een groeiende beweging in het afgelopen decennium waarin professionals in het culturele domein deelgenoot worden van de opgaven in het sociaal domein; daar waar het inwoners in wijken betreft; maar ook op het vlak van (langdurige) zorg: omgaan met dementie, etc.
Cultuurparticipatie draagt bij aan zingeving en welbevinden en vooral gewoon plezier geeft. Op dit moment sluit het cultuuraanbod nog niet altijd aan bij de behoeften of zijn er drempels om deel te nemen. Met het rijksprogramma Cultuurparticipatie (ministerie van OCW) willen we de cultuurdeelname van zoveel mogelijk mensen bevorderen. Het culturele domein kan ons inziens een waardevolle bijdrage bieden aan deze discussienota.
LKCA is het landelijk kennisinstituut cultuureducatie en amateurkunst. Wij zetten ons in om cultuur-, zorg- en welzijnsprofessionals in beleid en praktijk toe te rusten om drempels voor deelname aan cultuur te verlagen en nieuwe doelgroepen te bereiken. Wij zijn geen uitvoerende partij in de zorg. Wij professionaliseren het werkveld op basis van onze kennis, opgedaan met allerlei uitvoerende partijen in de zorg en cultuursector zoals bijvoorbeeld met Kunst op Recept. Wij nemen onder andere deel aan het door ZonMw geïnitieerde programma ‘Kunst en cultuur in de Langdurige zorg en ondersteuning’, in samenwerking met Stichting RCOAK, Fonds Sluyterman van Loo en de ministeries van OCW en VWS. De uitwisseling en samenwerking tussen het culturele en sociale domein zijn nodig voor een toekomstbestendige zorg.

Vraag2

Ja, wij herkennen ons in de knelpunten. We willen vooral aanhaken op het knelpunt van onderinvestering in preventie en de kansen die er liggen voor oplossingen die buiten het zorgdomein vallen. Niet alle vragen in de zorg hoeven door de zorg beantwoord worden.
Preventie, ofwel voorkomen van iets, lukt niet altijd, maar het verantwoord uitstellen van het zorgmoment of het aanbieden van lichtere zorg, zou mogelijk worden door andere interventies zoals bijvoorbeeld aan de doelgroep aangepaste activiteiten.
Als het welbevinden van mensen echt centraal komt te staan in de gezondheidszorg is het belangrijk dat er ook een betere afweging moet komen of elke vraag die bij de zorg terecht komt, ook een vraag is die volledig door de zorg beantwoord kan worden of door een zorgaanpak opgelost wordt. Denk aan klachten als gevolg van eenzaamheid, gebrek aan aansluiting, weinig sociale contacten, gebrek aan zingeving, veerkracht en mentale weerbaarheid, gebrek aan plezier en ontspanning in het leven etc.

Vraag3

2.2 en 2.4
-> De huidige focus op ziekte en zorg, leidt niet altijd tot echte verbetering van het welbevinden van mensen. Meedoen aan een culturele activiteit zet beweging in je hoofd in gang. Het gaat over wat je kunt, je talenten, niet over wat je niet kunt. Het doet een beroep op de creativiteit van mensen, waardoor ze beter om kunnen gaan met de uitdagingen die het leven nu eenmaal met zich meebrengt en weer eigen regie kunnen nemen. Het vergroot de veerkracht, zelfvertrouwen en mentale weerbaarheid, het geeft ontspanning en plezier. En het draagt bij aan zingeving. Voor alle leefstijlaanpassingen bij burgers geldt dat het start met van de bank af komen, initiatief nemen, een eerste stap zetten.
-> Wat ontbreekt is een (betere) doorverwijzing naar andere aanbieders uit de sociale basis zoals cultuur, sport, verenigingsleven, vrijwilligerswerk enzovoort. Het is dus belangrijk om de komende jaren de sociale basis in stand te houden. Een goede sociale basis maakt het namelijk mogelijk om bepaalde delen van de zorg (deels) te verplaatsen of (deels) te vervangen. Deze verwijzing moet ook gewoon vergoed worden, conform dezelfde systematiek als andere verwijzingen. Dus een huisarts die doorverwijst naar een culturele aanbieder krijgt keurig dat consult vergoed. En vanuit de ZVW of Wmo of WLZ wordt een bijdrage verstrekt om deelname aan dergelijke activiteiten met een preventief doel te vergoeden. Opname en bekostiging van culturele activiteiten op het gebied van preventie via een Preventiefonds is een mooie aanvulling.
3.3 -> Cultuur, sport, verenigingsleven, vrijwilligerswerk, zijn vooral aanwezig in de wijken waar ze dichtbij mensen zijn en dus ‘een kleine stap’.

4.2-> Denken over doelgroepen heeft nog nooit tot een goed resultaat geleid, dus start met praten met doelgroepen over wat ze nodig hebben, en vraag ook naar oplossingen buiten het reguliere zorgaanbod om. Inventariseer deze behoeften, creëer aanbod vanuit die sociale basis en biedt dat ook aan als een mogelijkheid voor zorgverleners- zowel eerstelijns, ggz, langdurige zorg als welzijn.

Vraag4

Een concretisering van de beleidsopties “Een krachtige sociale basis en een integrale aanpak van sociale problematiek” (2.2), “Een spil in de wijk” (3.3) en “Ruimte voor experimenten do-meinoverstijgende samenwerking” (3.3)

Uit de honderden succesvolle culturele projecten die een aantoonbare positieve bijdrage leve-ren aan de gezondheid en het welbevinden van inwoners, zónder daarbij als ‘zorg’ aangemerkt te worden maar wel de gewenste effecten heeft, doen wij een greep:
Ouderenzorg: Tijd van je leven (GGD, West Brabant), Time to dance (Rotterdam), Sociale Sportschool (Eindhoven, Den Bosch)
Dementie: Pra Muziektheater, Onvergetelijk (musea landelijk),
1e lijns zorg: Kunst op Recept (Nieuwegein, Amsterdam), In beeld in Utrecht (Utrecht),
Jongeren/ jeugdzorg: Anti pesto (Den Haag, landelijk), Impro battle (Den Haag, landelijk)
Mentale gezondheid: Sounding Bodies (Tilburg), Nei Skone Recovery Learning Community (Helmond)
Palliatieve zorg: Diva dichtbij (landelijk)

Voor andere, actuele, domeinoverstijgende projecten verwijzen wij u ook naar de website van het Fonds Cultuurparticipatie (een instrument van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap): de subsidieregeling Samen Cultuur maken verbreden. De subsidie eis in deze regeling is dat de domeinen cultuur, zorg en welzijn met elkaar samenwerken.

Vraag5

Er zijn meerdere goede beleidsopties genoemd en de vraag is welke uiteindelijk worden overgenomen en hoe de termen geïnterpreteerd worden. Neem bijvoorbeeld de term domeinoverstijgend: benut daadwerkelijk de andere domeinen als sport en cultuur. Vandaar de volgende aanbevelingen
• Meer domeinoverstijgend dan in hokjes blijven denken.
• Innovatie organiseren, ruimte creëren om op andere manier oplossingen te bedenken die ook buiten de wettelijke kaders ontwikkeld mogen worden.
• Positieve gezondheid leidend laten zijn bij het formuleren van beleidsopties. Het biedt een breder perspectief en sluit aan bij menselijke behoeften.
• Gemeenten moeten voldoende middelen ter beschikking hebben om de sociale basis, waaronder dus ook cultuur en sportvoorzieningen, overeind te kunnen houden.